ၿငိမ္းခ်မ္း ပါေစ ျပည္ေထာင္စု အေနာက္ ပိုင္းက ရခိုင္ တို႔ေျမ(၁)

 

ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕မွ သပၸါယ္ လွသည့္ ကိုးေသာင္း ပုထိုး ေတာ္ႀကီး

ေဆာင္းပါးရွင္(ကစၦပ နဒီ)

ကမၻာပ်က္သည့္ အလား ဆူညံစြာ ဟစ္ေၾကြးလာသည့္ လူအုပ္ႀကီး၏ အသံမ်ားသည္ ေအးခ်မ္းစြာ အိပ္စက္ေနသည့္ ကြၽန္ေတာ္တို႕ရြာေလးအား သိမ့္သိမ့္ခါလႈပ္ႏိႈး လိုက္ပါ ေတာ့သည္။ ရြာေထာင့္မွ ေခြးတစ္အုပ္တို႔ စူးစူးဝါးဝါး ေဟာင္လိုက္သည့္ အသံတို႔သည္လည္း လူအုပ္ႀကီး၏ ငရဲပြက္သံ မ်ား ၾကားတြင္ တိမ္ျမဳပ္သြား ခဲ့ပါသည္။ 

အိပ္ရာမွ အလန္႔တၾကား ႏိုးထသံ၊ ၾကမ္းခင္းအား တေျဖာင္းေျဖာင္း နင္းသံ၊ အေမွာင္ထဲတြင္ ၿပိဳလဲသံ၊ မိဘလုပ္သူ မ်ားက သားသမီး မ်ားကို စိုးရိမ္တႀကီး ေအာ္ေခၚသံ၊ လူမမည္ ကေလးမ်ား၏ ငိုေၾကြးသံ၊ သက္ႀကီး ရြယ္အိုမ်ား ညည္းတြားသံ၊ တဲအိမ္မ်ား ေပၚမွ အလန္႔တၾကား ခုန္ခ်သံ၊ ေအာ္ဟစ္ ေျပးလႊားသံတို႔က ငရဲတြင္းသို႔ ခ်က္ခ်င္း လက္ငင္း ေရာက္ရဘိ အလား ဆိုးရြား လွပါ ေတာ့သည္။ အႏၲရာယ္ ဆိုးမွ ေျပးထြက္ရန္ ေျခလွမ္းျပင္႐ံုသာ ရွိပါေသးသည္ ေညႇာ္နံ႔မ်ား၊ ျပာပူမ်ားႏွင့္ အတူ တရွဲရွဲႏွင့္ အသံေပး လာေသာ ဝင္းဝင္းေတာက္ မီးလံုးႀကီး မ်ားက ေလၾကမ္းႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ ေျပးဝင္ တိုက္ခိုက္ၾကပါ ေတာ့သည္။ ဥစၥာ ပစၥည္းႏွင့္ အသက္ေဘး ယွဥ္လာခ်ိန္တြင္ အသက္ေဘး ကိုသာ ဦးစား ေပးရပါမည္။ ေဇာေခြၽးတို႔ျဖင့္ သားငယ္၊ သမီးငယ္ တို႔ကို အမိအရ ဆြဲခ်ီ၍ ဇနီးသည္ႏွင့္ အတူ သုတ္ေျခတင္ ေျပးခဲ့ ရပါသည္။ မီးေတာက္ မ်ား၏ ရန္ႏွင့္အတူ ဓားေရာင္၊ လွံေရာင္ တဝင္းဝင္း လူအုပ္ႀကီး၏  ညာသံမ်ား ကင္းေဝးရာသို႔ တစ္နာရီ ေက်ာ္ ခန္႔ ေျပးထြက္ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၿပီး လယ္ကန္သင္း႐ိုး တစ္ခုေပၚသို႕ ခႏၶာ ကိုယ္ကို အ႐ုပ္ႀကိဳးျပတ္ ပစ္ခ်မိပါသည္။ ယင္းအခ်ိန္ တဲအိမ္ေလးတြင္ က်န္ရစ္ ခဲ့ေသာ ဒုကၡိတ  အဘိုးအို အတြက္  ဆို႔နစ္ ေၾကကြဲစြာ ခံစား ေနရေသာ မိသားစု တစ္စု၏ မလွမ္းမကမ္းမွ ငိုေၾကြး သံအား ၾကားလိုက္ ရပါသည္။ ပို၍ပင္ အေမာဆို႔ ရပါ ေတာ့သည္။ မိသားစု အားလံုး အေမွာင္ထုတြင္ အသက္ကို အာသာငမ္းငမ္း ႐ွဴၾကရင္း မီးေတာက္ႀကီးမ်ား တလိမ့္လိမ့္ျဖင့္ ဝါးမ်ဳိေနေသာ ရြာေလးကို ယူက်ဳံးမရ ေငးေမာ ၾကည့္ေန မိၾက ပါေတာ့သည္။

ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ အေနာက္ဘက္ တံခါးမဟု တင္စားႏိုင္သည့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ ႀကီးသည္ ႏွစ္ကာလမ်ားစြာ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္း ေနခဲ့ရာမွ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ ေမလ ကုန္ပိုင္းႏွင့္ ဇြန္လဆန္းပိုင္း တို႔တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ရာဇဝတ္မႈ မ်ား၏ လိႈင္းဂ ယက္ေၾကာင့္ လူအုပ္စု အခ်င္းခ်င္း ေဒါသအေလ်ာက္ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈ၊ မီး႐ိႈ႕ ဖ်က္ဆီးမႈမ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့ရပါသည္။ သီခ်င္းသံ တေအးေအးျဖင့္ ၿငိမ္းခ်မ္း ေနခဲ့ေသာ ေဒသသည္ ခ်က္ခ်င္း ဆိုသလို ညည္းတြား ေအာ္ဟစ္သံမ်ားျဖင့္ လႊမ္းမိုး သြားခဲ့ ရပါသည္။ ျမစ္ေရစီးသံ တို႔ျဖင့္ တင့္ေမာဖြယ္ ေက်းရြာ ေလးမ်ားသည္လည္း ႐ုပ္ဆိုးလွစြာ ျပာပံုဘဝသို႕ ေရာက္ခဲ့ ရပါ ေတာ့သည္။ စာအံသံ တို႔ျဖင့္ နားဝင္ ပီယံရွိ လွေသာ စာသင္ေက်ာင္း တို႔သည္လည္း တိတ္ဆိတ္စြာျဖင့္ ၿငိမ္သက္ သြားရ ပါေတာ့သည္။ ယံုၾကည္ရာ ယံုၾကည္ရာ ကိုးကြယ္ ဆည္းကပ္ရာ ေနရာ ဌာန တို႔သည္လည္း အၾကမ္းဖက္ လူအုပ္စု တို႔၏ ရန္ေၾကာင့္ ႐ုပ္ဆိုး အက်ည္းတန္ သြားခဲ့ရ ပါသည္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မိသားစု ကာလ ရွည္စြာ ေနထိုင္ခဲ့သည့္ တဲအိမ္ေလးႏွင့္ တပည့္မ်ား စြာကို ေအာင္ျမင္စြာ ေမြးထုတ္ ေပးခဲ့သည့္ ရြာလယ္မွ ကြၽန္ေတာ္၏ စာသင္ ေက်ာင္းတို႔ ျမင္ကြင္းမွ တျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္သြားသည့္ အခ်ိန္တြင္  ကြၽန္ေတာ္၏ စိတ္အလ်ဥ္ တို႕သည္ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းစဥ္ ကရွိခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ႀကီး၏ သဘာဝ အလွ တရားမ်ား ႏွင့္  ႏိုင္ငံေတာ္မွ ဖန္တီး ပံုေဖာ္ေပးခဲ့သည့္ အလွတရား မ်ားစြာကို ျပန္လည္ ျမင္ေယာင္ ၾကည့္ ေနမိ ပါေတာ့သည္။

ကြၽန္ေတာ္ ေမြးဖြား ႀကီးျပင္းရာ ရခိုင္ေဒသသည္ အမိ ျပည္ေထာင္စု ႀကီး၏ အေနာက္ပိုင္းမွ ေန၍ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ႀကီးအား အေၾကာက္ တရားမရွိ သတၱိႀကီးမား လွစြာျဖင့္ ရင္ဆိုင္ ရပ္တည္ ေနပါသည္။ ဓညဝတီ၊ ရမၼာဝတီ၊ ေမဃဝတီႏွင့္ ဒြါရဝတီ ဝတီေလး ရပ္ ေပါင္းစည္း အပ္သည့္ ရခိုင္ေသြးခ်င္းတို႕ေျမသည္ ၾကည္ႏူးဖြယ္ အလွမ်ားစြာျဖင့္ ေဝစည္ ခဲ့ဖူးပါသည္။ ေရွးယခင္ အခ်ိန္မ်ားက ရခိုင္႐ိုးမ ေတာင္တန္းႀကီးဟု ေခၚသည့္ အေနာက္႐ိုးမ ေတာင္တန္း ႀကီး၏ ပိတ္ပင္ တားဆီးမႈေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား ညီအစ္ကိုတို႔ နီးလ်က္ႏွင့္ ေဝးေန ခဲ့ရပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရ အဆက္ဆက္၏ ညီအစ္ကိုခ်င္း နီးစပ္ ေတြ႕ဆံု ေစလိုေသာ ဆႏၵမြန္ မ်ား ေၾကာင့္ ႐ိုးမကို ျဖတ္ေက်ာ္၍ လမ္းတံတား အသြယ္သြယ္ တို႔ကို ေဖာက္လုပ္ ေပးခဲ့သည့္ အျပင္ ေလေၾကာင္း ခရီးစဥ္ မ်ားစြာျဖင့္လည္း ႐ိုးမႀကီးအား အလြယ္တကူ ေက်ာ္ျဖတ္ ႏိုင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ အေနာက္္႐ိုးမ ႀကီးမွ ညီအစ္ကို ေသြးခ်င္း တို႕ကို ပိုင္းျခား ႏိုင္ျခင္းငွာ မတတ္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ လက္မိႈင္ခ် ေငးၾကည့္႐ံုသာ ရွိေန ရပါေတာ့သည္။

ခမ္းနားစြာ သြယ္တန္းေနေသာ ေတာင္တန္းမ်ား၊ အစဥ္မျပတ္ စီးဆင္း ေနၿမဲျဖစ္ေသာ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား၊ က်ယ္ျပန္႔ေသာ ေျမႏုလြင္ ျပင္မ်ားႏွင့္ ပဏာရ လွသည့္ စပါးႏွင့္ ေကာက္ပဲ သီးႏွံ ခင္းမ်ား၊ စိမ္းလန္း စိုျပည္စြာ ေပါက္ေရာက္ ေနေသာ သစ္ေတာမ်ား၊ လိႈင္းအိတို႔ ျပည့္လွ်မ္း ေနသည့္ ေငြပင္လယ္ ႀကီးႏွင့္အတူ လွပေသာ ကမ္း႐ိုးတန္း အေကြ႕ အေကာက္ မ်ား၊ ေက်ာက္ေဆာင္ တန္းမ်ား၊ ေရႊရည္နက္ဟု တင္စားရသည့္ ေရနံ၊ ေရႊျဖဴဟု တင္စားႏိုင္သည့္ သဘာဝ ဓာတ္ေငြ႕မ်ား၊ ျမစ္ေခ်ာင္း အင္းအိုင္ႏွင့္ ပင္လယ္ေရ ထြက္ သယံ ဇာတမ်ား၊ ဆက္သြယ္ ကူးသန္း သြားလာႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖင့္ ရခိုင္ေျမမွ ျပည္တြင္းျပည္ပ ဧည့္သည္ အေပါင္းကို အစဥ္အၿမဲ လာခ်င္စဖြယ္ လက္ကမ္း ေခၚယူ ေနခဲ့ ပါသည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္၏ စစ္ေတြ ေလဆိပ္ကို ေတြ႕ရစဥ္

ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ေနာက္ခံ သမိုင္းကို  ေလ့လာၾကည့္ပါက ဘီစီ ၃၃၂၅ မွစ၍ ဓညဝတီေခတ္၊ ေဝသာလီေခတ္၊ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္၊ ေျမာက္ဦး ေခတ္ဟူ၍ ရွိခဲ့ပါသည္။ ၿဗိတိသွ် အစိုးရ လက္ထက္တြင္ ရခိုင္တိုင္းအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပ႒ာန္းသည့္ အခါတြင္လည္း ရခိုင္တိုင္းအျဖစ္ ဆက္လက္ တည္ရွိခဲ့ပါသည္။  ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံတြင္ ရခိုင္တိုင္းကို ရခိုင္ျပည္နယ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ ခဲ့ပါသည္။

ဒုတိယ ဓညဝတီ ေခတ္ဦး စႏၵသူရိယ မင္းလက္ထက္တြင္ ေဂါတမ ျမတ္စြာ ဘုရားကိုယ္တိုင္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ၾကြေရာက္ ခဲ့သည္ဟု ရခုိင္ ရာဇဝင္ က်မ္းမ်ားက ဆိုပါသည္။ ဤအဆို အရ ဗုဒၶ သက္ေတာ္ ထင္ရွား ရွိစဥ္ကပင္ ရခုိင္ျပည္သို႕ ဗုဒၶဘာသာ ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီဟု  မွတ္ယူရ  မည္ျဖစ္ပါသည္။ ''ရခိုင္''ဟူေသာ စကား၏ အဓိပၸာယ္မွာ ''ရကၡတိ'' ''ေစာင့္ေရွာက္၏'' ဟူေသာ စကားမွ ''ရကိၡဳင္''ဟု ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး ယင္းမွ ''ရခိုင္'' ဟူ၍ ေျပာင္းလဲ လာျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာ ရပါသည္။ အမ်ဳိးကို ေစာင့္စည္း တတ္ေသာ သေဘာတရားႏွင့္ အတူ ဇာတိေသြး၊  ဇာတိမာန္ ႀကီးသူမ်ားလည္း ျဖစ္ၾကပါသည္။ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသားတို႔သည္ ဒံုးၾကမ္းအက၊  ဒံုးယိမ္းအက၊ ပင့္ကူအက၊ ငစည္အက၊ ႀကိဳးတန္းေလွ်ာက္ တိုင္တက္အက၊ နဂါးအက၊  တိုးအက၊  ဆေတာက္ပိုး အက၊ ေရွးသူ႐ုပ္မႀကီး မ်ား အက၊ ႐ုပ္ေသးအက၊ နတ္အကႏွင့္ ၁၂ ရာသီ သဘင္အကမ်ားကို ကခုန္ေလ့ ရွိပါသည္။ ႐ိုးရာ ဓေလ့ပြဲမ်ား အနက္ ရခိုင္႐ိုးရာ က်င္ပြဲမွာ အထူး ထင္ရွားပါသည္။ က်င္ဟူသည္ က်ားႏွင့္ ယင္ေဝါဟာရ ႏွစ္လံုး ေပါင္းစပ္၍ ျဖစ္ေပၚလာေၾကာင္း၊ ''က်ားယင္၊ ယင္-က်ား''ကစား နည္းကို အေျခခံ၍ က်င္ျဖစ္လာေၾကာင္း၊ ''က်ားယင္'' ကစားနည္း၌ က်ားကယင္ကို အုပ္ဖမ္းလိုက္၊ ယင္က ေရွာင္ေျပး လိုက္ႏွင့္   ယင္အေကာင္ ႏွစ္ဆယ္ကို က်ားႏွစ္ေကာင္က အႏိုင္ လိုက္ဖမ္းႏိုင္ရန္ အကြက္ေရႊ႕ ကစား နည္းကို အေျခခံ မွီ၍ က်င္သန္ႏွစ္ဦး ဖမ္းလိုက္၊ ခံလိုက္၊ ပစ္ခ်လိုက္ႏွင့္ ေျမသို႔ က်ေအာင္ ကစားရေသာ ကစားနည္း အတတ္ပညာ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ က်င္ဟူသည္မွာ ''က်ားလ်င္''မွ ေျပာင္းလဲ လာျခင္း ျဖစ္ၿပီး က်ားသည္ သားေကာင္ကို ဖမ္းမည့္အခါ လ်င္ျမန္သည့္ အဟုန္ျဖင့္ ဖမ္းရ သကဲ့သို႔ က်င္ကိုင္ရာ ၌လည္း က်ားကဲ့သို႔ လ်င္ျမန္ ဖ်တ္လတ္ရသည့္ အတြက္ ''က်ားလ်င္''ဟု ေခၚရာမွ ''က်င္''ျဖစ္လာ သည္ဟုလည္း ဆိုပါ သည္။

ရခုိင္ ျပည္နယ္သည္ ဧရိယာ အားျဖင့္ ၁၄၂ဝဝ ဒသမ ၁၁ စတုရန္းမုိင္ က်ယ္ဝန္းၿပီး ရခုိင္ ကမ္း႐ိုး တန္းသည္ နတ္ျမစ္ဝမွ ဧရာ ဝတီတုိင္း ေဒသႀကီး သာေပါင္းၿမိဳ႕နယ္ ေက်ာက္ခြၽန္ ေခ်ာင္းဝ အထိ ၄၄၃ မုိင္ ရွည္လ်ား ပါသည္။ အေရွ႕ဘက္ရွိ ရခိုင္ ႐ိုးမ ေတာင္တန္းႀကီးႏွင့္ အေနာက္ ဘက္ရွိ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ တုိ႔အၾကားတြင္ တံေတာင္ဆစ္ေကြး သဏၭာန္  တည္ရွိ ေနပါသည္။ ေျမာက္ဘက္ပိုင္းတြင္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ လြင္ျပင္ႀကီး မ်ားရွိၿပီး မုိင္ေပါင္း  ၁ဝဝခန္႔ က်ယ္ျပန္႔ကာ ေတာင္ဘက္သို႔ တျဖည္းျဖည္း က်ဥ္းေျမာင္းသြားၿပီး အက်ဥ္းဆံုး ေနရာတြင္ မုိင္ ၂ဝ ခန္႔ရွိပါသည္။

ရခုိင္ျပည္ နယ္အား စစ္ေတြခ႐ိုင္၊ ေမာင္ေတာခ႐ိုင္၊ ေက်ာက္ျဖဴခ႐ိုင္၊ သံတြဲခ႐ိုင္ႏွင့္ ေျမာက္ဦး ခ႐ိုင္ဟူ၍ ခ႐ိုင္ႀကီး ငါးခု၊ ၿမိဳ႕နယ္ ၁၇ ခု၊ ၿမိဳ႕နယ္ခြဲ သံုးခုျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ထားရွိပါသည္။ ၂ဝ၁၂-၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ လူဦးေရ စာရင္းအရ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိး ေပါင္းစံု ၃၃ဝ၆၂၃၅ ဦးတုိ႔မွာ ေအးအတူ ပူအမွ် အတူတကြ လက္တြဲ ေနထုိင္ ခဲ့ၾကပါသည္။ ရခုိင္ တုိင္းရင္းသားတုိ႔တြင္ မ်ဳိးႏြယ္စု ခုနစ္စု ရွိပါသည္။ ၄င္းတုိ႔မွာ ရခုိင္၊ ခမီး၊ ဒိုင္းနက္၊ ၿမိဳ၊ သက္၊ မရမာ ႀကီးႏွင့္ ကမန္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား ျဖစ္ပါသည္။  ရခုိင္ မ်ဳိးႏြယ္စုတို႔က ၂ဝ၉၁၆၂၈ ဦး၊  ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ ၆၃ ဒသမ ၂၆ ရာခုိင္ႏႈန္း၊  ခမီး မ်ဳိးႏြယ္စု တုိ႔က ၃၃၉၆၁ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏  ၁  ဒသမ ဝ၃ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ဒိုင္းနက္ မ်ဳိးႏြယ္စုတို႔က ၁၆၇၁၁ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ သုည ဒသမ ၅၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ၿမိဳမ်ဳိးႏြယ္စုတို႔က ၄ဝဝ၆၆ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ ၁ ဒသမ ၂၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ သက္မ်ဳိးႏြယ္စုတုိ႔က ၂၉၂၃ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ သုည ဒသမ ဝ၉ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ မရမာႀကီး မ်ဳိးႏြယ္စု တုိ႔က ၉၃၆၇ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ သုည ဒသမ ၂၈ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ကမန္ မ်ဳိးႏြယ္စုတို႔က ၈၂၃၆ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ သုည ဒသမ ၂၅  ရာခုိင္ႏႈန္း အသီးသီး ေနထုိင္ ၾကၿပီး ဗမာ တုိင္းရင္းသားမ်ားက ၃ဝဝ၅၃ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ သုည ဒသမ ၉၁ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ ခ်င္း တုိင္းရင္းသားမ်ားက ၁ဝဝ၅၄၃ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူဦးေရ၏ ၃ ဒသမ ဝ၄ ရာခုိင္ႏႈန္းႏွင့္ ဘဂၤလီ လူမ်ဳိးတုိ႔က ၉၆၂၉၆၄ ဦး၊ ျပည္နယ္ လူ ဦးေရ၏ ၂၉ ဒသမ ၁၃ ရာခုိင္ႏႈန္း အသီးသီး ေနထုိင္လ်က္ ရွိပါသည္။

ေရေၾကာင္း ခရီးကို အားကိုးအားထား ျပဳရသည့္ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္  ေတာင္မွ ေျမာက္သို႔ သြယ္တန္းလ်က္ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ႀကီး အတြင္းသို႔ စီးဝင္ေနသည့္ ျမစ္ေခ်ာင္းႀကီး မ်ားမွာ အဖုိးအနဂၣ ထုိက္တန္ေသာ သဘာဝ တရား၏ လက္ေဆာင္ မ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ထင္ရွားသည့္ ျမစ္မ်ားမွာ နတ္ျမစ္၊ မယူျမစ္ (ေမယုျမစ္)၊ ကုလား တန္ျမစ္ (ကစၧပန ဒီျမစ္)ႏွင့္ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။

နတ္ျမစ္သည္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္တြင္ ရွိၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံတုိ႔အား နယ္ နိမိတ္ ပိုင္းျခားထားသည့္ နယ္စပ္ျမစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ေျမာက္ဘက္ နယ္စပ္ ေတာင္ကုန္းမ်ားမွ စီးဆင္းလာခဲ့ၿပီး ေတာင္ဘက္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ အနီး၌ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ အတြင္းသို႔ စီးဝင္ ပါသည္။ နယ္စပ္ ကုန္သြယ္ေရး သေဘၤာမ်ားႏွင့္ ေမာ္ေတာ္မ်ား ဝင္ထြက္သြားလာ သည့္ ျမစ္ျဖစ္ပါသည္။ မဂၤလာႀကီး ေတာင္တန္းမွ ထြက္ရွိေသာ ဝါး၊ ႀကိမ္ႏွင့္ သစ္မ်ားကို ျပဴးမ ေခ်ာင္းမွတစ္ဆင့္ နတ္ျမစ္အတုိင္း ေမွ်ာ၍ ထုတ္ယူ ႏုိင္ၾကပါသည္။ နတ္ျမစ္ကို အမွီျပဳ၍ ေရငန္ ပုစြန္ေမြးျမဴေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ႏုိင္ျခင္းျဖင့္ ေဒသေန ျပည္သူမ်ားကို အက်ဳိးျပဳ လ်က္ ရွိပါသည္။

ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ အနီးမွ စီးဆင္းလာေသာ ကုလား ပန္ဇင္းေခ်ာင္းႏွင့္ စိုင္းဒင္ေခ်ာင္းတုိ႔ ေပါင္းဆံု၍ ေမယုျမစ္ေခၚ မယူျမစ္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး စစ္ေတြၿမိဳ႕ အနီးတြင္  ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္သို႔ စီးဝင္ပါသည္။ ျမစ္အထက္ပိုင္းတြင္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ လြင္ျပင္မ်ား ရွိသည့္ အတြက္ ဆန္စပါးကို ေကာင္းစြာ စိုက္ပ်ဳိးႏုိင္ၾကသလုိ ျမစ္ေအာက္ ပိုင္းတြင္လည္း ေရငန္ ပုစြန္ ေမြးျမဴေရးကို လုပ္ကိုင္ႏုိင္ၾက ျပန္ပါသည္။

ကုလားတန္ျမစ္ (ကစၧပန ဒီျမစ္) ႀကီးမွာ ရခုိင္ျပည္နယ္၏ အရွည္ဆံုးႏွင့္  အသံုး အဝင္ဆံုး ေသာ ျမစ္ႀကီးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤျမစ္ႀကီးသည္ ေပ ၈ဝဝဝ ခန္႔ ျမင့္ေသာ ခ်င္းျပည္နယ္ လူရွည္ ေတာင္တန္းႏွင့္ အိႏိၵယႏုိင္ငံ ခ်ယ္လတိတလန္ ေတာင္ကုန္းမ်ားမွ  ျမစ္ဖ်ားခံ စီးဆင္း လာခဲ့ ပါသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွ ထေရာဘာ(တီအုိ ရီဗာ) အမည္ျဖင့္ စီးဆင္း လာခဲ့ ေသာ ဤျမစ္သည္ အိႏိၵယႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံတုိ႔၏ နယ္ျခားျမစ္လည္း ျဖစ္ပါသည္။  ခ်င္းျပည္နယ္ ပလက္ဝၿမိဳ႕ အထက္ပိုင္းတြင္ ကုလားတန္ျမစ္ (ကစၧပန ဒီျမစ္) အမည္ျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္းသို႔ ဆက္လက္ စီးဆင္း လာခဲ့ပါသည္။ ျမစ္ေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ေျမၾသဇာ ထက္သန္ ေကာင္းမြန္ေသာ ေျမႏုလြင္ျပင္မ်ား ရွိသည့္အတြက္ စပါး၊ ေျမပဲ၊ ေဆးရြက္ႀကီး၊ င႐ုတ္၊ ေနၾကာ စသည့္ သီးႏွံမ်ား စိုက္ပ်ဳိး ႏုိင္ၾကပါသည္။

ေလးၿမိဳ႕ျမစ္သည္ ေပေပါင္း ၅၅၅ဝ ျမင့္သည့္ ခ်င္းေတာင္တန္း မ်ားမွ ျမစ္ဖ်ားခံ၍ ေတာင္ ဘက္သို႔ စီးဆင္း လာခဲ့ရာ ျမစ္အထက္ပိုင္းမွ မင္းျပားၿမိဳ႕အထိ ေလးၿမိဳ႕ျမစ္ဟု အမည္ တြင္ၿပီး မင္းျပားၿမိဳ႕ အနီးတြင္ ရာေမာင္ျမစ္ အမည္ျဖင့္ ေတာင္ဘက္သို႔ ဆက္လက္ စီးဆင္းပါသည္။ ေျမပံုၿမိဳ႕ အနီးအေရာက္တြင္ မင္းေၾကာင္း အမည္ျဖင့္ ဘဂၤလားပင္ လယ္ေအာ္သို႔ စီးဝင္ သြားပါသည္။ ၁၄၄မုိင္ ရွည္လ်ားၿပီး သံုးမည္ရသည့္ ျမစ္ႀကီးတစ္စင္း ျဖစ္ကာ ျမစ္၏ အထက္ပိုင္းတြင္ လိေမၼာ္၊ ေရွာက္ခ်ဳိ၊ ကြၽဲေကာ၊ သံပရာႏွင့္ ကြမ္းသီး စိုက္ခင္း မ်ား စိုက္ပ်ဳိး ႏုိင္ၾကသည္။

ရခုိင္ျပည္နယ္ အေၾကာင္း ေျပာရပါက ရခုိင္႐ိုးမႀကီး အေၾကာင္းကိုလည္း ခ်န္ထား၍ မရႏိုင္ပါ။ အေနာက္႐ိုးမ ဟုေခၚေသာ ရခုိင္႐ုိးမ ေတာင္တန္းႀကီးသည္ ဟိမဝႏၲာ ေတာင္တန္း၏ ေတာင္႐ိုး တစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေျမာက္မွေတာင္သို႔ မုိင္ေပါင္း ၂၄ဝ ခန္႔ ရွည္လ်ားပါသည္။ မယူ ေတာင္တန္း၊ စိုင္းဒင္ေတာင္တန္း၊ ၾသရမ ေတာင္တန္းႏွင့္ ဘဲငါးရာ ေတာင္တန္းမ်ားမွာ ထင္ရွား လွပါသည္။

ေမယု ေတာင္တန္းဟု ေခၚသည့္ မယူ ေတာင္တန္းသည္ နတ္ျမစ္ႏွင့္ ေမယုျမစ္ အၾကားတြင္ တည္ရွိၿပီး ေတာဆင္႐ိုင္းမ်ား၊ သားရဲတိရစၧာန္မ်ား က်က္စားရာ ေတာင္တန္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး မုိင္ေပါင္း ၈ဝ ခန္႔ ရွည္လ်ားပါသည္။ စိုင္းဒင္ ေတာင္တန္းသည္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံဘက္မွ ေျမာက္ဘက္သို႔ သြယ္တန္းေနသည့္ ေတာင္တန္းျဖစ္ၿပီး မုိင္ ၄ဝ ခန္႔ ရွည္လ်ားပါသည္။ စိုင္းဒင္ေတာင္တြင္ အျမင့္ ေပ၇ဝ၊ အက်ယ္ ေပ ၇ဝဝ ခန္႔ရွိသည့္ ရခုိင္ျပည္နယ္၏  အႀကီးဆံုး ေရတံခြန္ႀကီး တည္ရွိပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အေနာက္ဘက္ အစြန္ဆံုး ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕ေလး အေၾကာင္း ဦးစြာ မိတ္ဆက္ လုိပါသည္။ နတ္ျမစ္ႏွင့္ ေမယု ေတာင္တန္း အၾကားတြင္ရွိၿပီး ရွည္လ်ား ေသးသြယ္၍ ခ်စ္စဖြယ္ ၿမိဳ႕ေလး ျဖစ္ပါသည္။ ေမာင္ေတာမွ ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ၿပိဳ လက္ဝဲ ၿမိဳ႕နယ္ခြဲ ဆီသုိ႔ နတ္ျမစ္ အတိုင္း ၃၅ မုိင္ခန္႔ ေရေၾကာင္း ခရီးရွိၿပီး ေန႔စဥ္ ပုဂၢလိက ေမာ္ေတာ္ငယ္မ်ား ေျပးဆြဲလ်က္ ရွိပါသည္။ တစ္ဖက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံဆိပ္ကမ္းသို႔ လည္းကူးတုိ႔ ေမာ္ေတာ္ငယ္မ်ားျဖင့္ အလြယ္တကူ သြားေရာက္ ႏုိင္ပါသည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွ ၉၆ မိုင္ကြာေဝးၿပီး နတ္ျမစ္၏ အေရွ႕ဘက္ ကမ္းနဖူးတြင္ တည္ရွိပါသည္။ နယ္စပ္ ကုန္သြယ္ေရး ၿမိဳ႕ေလး ျဖစ္သည့္ အတြက္ ေန႔စဥ္ ကုန္သြယ္ ကူးသန္းသူမ်ားျဖင့္ အထူး စည္ကား ခဲ့ပါေသာ္လည္း ယခုတြင္မူ မီးေလာင္ျပင္မ်ားျဖင့္  ၿမိဳ႕ေဟာင္း၊ ၿမိဳ႕ပ်က္ တစ္ခုသဖြယ္ အက်ည္းတန္ ေနရ ပါေတာ့သည္။

ေမာင္ေတာၿမိဳ႕ႏွင့္ တြဲ၍ ထင္ရွားသည့္ ၿမိဳ႕တစ္ခုမွာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ ျဖစ္ၿပီး ေမာင္ေတာၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ဘက္ ၁၆ မုိင္ခန္႔ အကြာတြင္ တည္ရွိပါသည္။ စပါး၊ င႐ုတ္၊ မုန္ညင္း၊ ဗိုလ္ကိတ္ပဲ၊  မတ္ပဲႏွင့္ အာလူးမ်ား စိုက္ပ်ဳိး ၾကပါသည္။ ဘူးသီေတာင္ ေဒသမွ ထြက္ေသာ အာလူးမွာ  ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ အထူး နာမည္ႀကီး ထင္ရွားပါသည္။ ဘူးသီးေတာင္မွ စစ္ေတြသို႔ ေမယု ျမစ္အတုိင္း ေန႔စဥ္ သေဘၤာမ်ားျဖင့္ အလြယ္တကူ သြားလာႏုိင္ၿပီး  ၿမိဳ႕နယ္အတြင္း ပုဂၢလိက ေမာ္ေတာ္ငယ္မ်ားလည္း ေျပးဆြဲလ်က္ရွိရာ သြားလာေရး အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕ပါသည္။ သမုိင္း ေၾကာင္းအရ ေရႊဘူးသီး ရွိသည္ဟုဆုိသည့္ ေတာင္ေျခတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ လာၾက ရာမွ  ဘူးသီးေတာင္ဟု ေခၚဆုိ လာသည္ဟုလည္း ဆုိၾကပါသည္။

ဘူးသီးေတာင္မွ ေမယုျမစ္ အတုိင္း ေတာင္ဘက္သို႔ မုိင္ ၄ဝ ခန္႔ ခရီးႏွင္ ခဲ့ပါက ရေသ့ေတာင္ ၿမိဳ႕ေလးသို႔ ေရာက္ရွိမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ျမစ္အေရွ႕ဘက္ကမ္းရွိ ေမယု ျမစ္လက္တက္ငယ္ျဖင့္ ၿမိဳ႕တြင္း ဆိပ္ကမ္းသို႔ ဝင္ေရာက္ ရပါသည္။ စစ္ေတြ၊ ဘူးသီးေတာင္ ေန႔စဥ္ ျပည္တြင္း ေရေၾကာင္း ပို႔ေဆာင္ေရးပုိင္ သေဘၤာမ်ား ေျပးဆြဲလ်က္ရွိရာ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕သို႔ ဝင္ေရာက္ ဆုိက္ကပ္ ေပးသည့္အတြက္ အဆင္ေျပ လွပါသည္။

ဓညဝတီဟု ေခၚဆုိခဲ့သည့္ ၿမိဳ႕ေတာ္စစ္ေတြသည္ ကုလားတန္ ျမစ္ဝ၏ အေနာက္ ဘက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိၿပီး ေျမာက္ဘက္တြင္ ပုဏၰားကြၽန္း ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ေပါက္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ကုလားတန္ျမစ္၊ ေတာင္ဘက္ႏွင့္ အေနာက္ ဘက္တို႔တြင္ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ႀကီးက ဝန္းရံလ်က္ ရွိပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕သို႔ ကုန္းလမ္း အတုိင္း လာေရာက္ပါက စစ္ေတြၿမိဳ႕အဝင္ ၁၇ မုိင္ခန္႔ အကြာ၌ ၂ဝဝ၃ေပ ရွည္လ်ားသည့္ မင္းေခ်ာင္း တံတားႀကီးက ေစာင့္ႀကိဳ ေနပါလိမ့္မည္။

ရခုိင္ဘုရင္မ်ား လက္ထက္က စစ္ေတြကြၽန္းတြင္ ဘုရင့္ေရတပ္မေတာ္မွ စစ္သည္မ်ား၊ စစ္ကဲ မ်ား စခန္းခ်ရာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ စစ္တပ္မ်ား စစ္တဲ စခန္းခ်ခဲ့ရာ အရပ္ျဖစ္၍ မူလစစ္တဲဆိုေသာ ေဝါဟာရမွ စစ္ေတး၊ ထုိမွ စစ္ေတြဟု ေျပာင္းလဲလာျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ဆုိၾကပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕သည္ ရခုိင္ျပည္နယ္၏ စီးပြားေရး အခ်က္အခ်ာက်ရာ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး မုိးကုပ္စက္ဝိုင္း ထိေအာင္ က်ယ္ေျပာသည့္ ပင္လယ္ျပင္၏ အလွအပ မ်ားစြာတုိ႔ျဖင့္ တင့္ေမာဖြယ္ ပင္လယ္ ကမ္းေျခၿမိဳ႕ တစ္ၿမိဳ႕လည္း  ျဖစ္ပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိပါက ဓညဝတီ၊ ေဝသာလီ၊ ေလးၿမိဳ႕၊ ေျမာက္ဦး စသည့္ ေခတ္အဆက္ဆက္က တည္ထား ကိုးကြယ္ခဲ့သည့္ သမုိင္းဝင္ ဘုရား၊ ပုထိုး၊ ေစတီမ်ားကို ဖူးေျမာ္ရင္းႏွင့္ ရခုိင္႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ မ်ားကို ေလ့လာခြင့္ ရရွိမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္၏ အႀကီးဆံုး ေၾကးသြန္း ဆင္းတု ေတာ္ႀကီး ျဖစ္သည့္ အတုလ မာရဇိန္ ျပည္လံုးခ်မ္းသာ ဘုရားႀကီးကို ဖူးေျမာ္ႏုိင္ ပါသည္။

စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ သလံုးေတာ္ဓာတ္ ေစတီေတာ္၊ စၾကာမုနိ မုျဒာ ေၾကးသြန္း ႐ုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ ေလာကာနႏၵာ ေစတီေတာ္ တို႔မွာ ထင္ရွား လွပါသည္။ ေက်းလက္ ေဒသမ်ားတြင္ ရက္ကန္း စင္မ်ား ရွိၿပီး ရခုိင္ လံုခ်ည္ႏွင့္ ေစာင္မ်ား ရက္လုပ္ၾကသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕တြင္ စစ္ေတြ တကၠ သိုလ္၊ နည္းပညာ တကၠသိုလ္၊ ကြန္ပ်ဴတာ တကၠသိုလ္ႏွင့္ အစိုးရ နည္းပညာ အထက္တန္း ေက်ာင္းတို႔ တည္ရွိပါသည္။

ျမန္မာ ႏုိင္ငံႏွင့္ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံ အစုိးရ တုိ႔ၾကား ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္တြင္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့သည့္  သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ အရ စစ္ေတြ ေရနက္ ဆိပ္ကမ္း စီမံကိန္းအား ၂ဝ၁ဝ ျပည့္ႏွစ္မွ စ၍ တည္ေဆာက္ လ်က္ ရွိပါသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ စစ္ေတြ ဆိပ္ကမ္းႏွင့္  အိႏၵိယ ႏုိင္ငံ မီဇုိရမ္ ျပည္နယ္ သုိ႔ ဆက္သြယ္ေသာ ကုလားတန္ ျမစ္ေၾကာင္း ဘက္စံုသံုး နယ္စပ္ ျဖတ္သန္း သယ္ယူ ပုိ႔ေဆာင္ ေရး အေထာက္ အကူျပဳ လုပ္ငန္း အစီအစဥ္ ျဖစ္ပါသည္။ စီမံကိန္း လ်ာထားခ်က္ မ်ားတြင္ စစ္ေတြ ဆိပ္ကမ္းသုိ႔ တန္ခ်ိန္ ၆ဝဝဝ ေရယာဥ္မ်ား ဝင္ထြက္ ဆုိက္ကပ္ ႏုိင္ေရးအတြက္  လံုေလာက္ေသာ ေရအနက္ ရရွိေစရန္ ေသာင္တူးျခင္း၊ စစ္ေတြ ဆိပ္ကမ္းသုိ႔ တန္ခ်ိန္ ၂ဝဝဝဝ ရွိ ေရယာဥ္ ဆုိက္ကပ္ႏုိင္သည့္ ဆိပ္ခံတံတား တစ္စင္း တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ စစ္ေတြႏွင့္ ပလက္ဝတုိ႔တြင္ တန္ခ်ိန္ ၃ဝဝ ျမစ္တြင္း သြား ေရယာဥ္မ်ား ဆုိက္ကပ္ရန္ ဆိပ္ခံတံတား တည္ေဆာက္ျခင္းမ်ားလည္း ပါဝင္ေၾကာင္း သိရပါသည္။

ၿမိဳ႕ေတာ္စစ္ေတြ ေလဆိပ္မွသည္ ရန္ကုန္- ေနျပည္ေတာ္- အမ္း- ေက်ာက္ျဖဴႏွင့္ သံတြဲၿမိဳ႕ မ်ားသုိ႔ အလြယ္တကူ သြားေရာက္ ႏုိင္ပါသည္။ စစ္ေတြသုိ႔ ေရာက္ရွိသည့္ ႏုိင္ငံျခားသား ကမၻာလွည့္ ခရီးသြားမ်ား မျဖစ္မေန လာေရာက္ အပန္းေျဖ အနားယူေလ့ ရွိသည့္ ေနရာမွာ ပိြဳင့္ဟု ေခၚေသာ ႐ႈခင္းသာ ကမ္းေျခေနရာ ျဖစ္ပါသည္။ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္သုိ႔ မ်က္ႏွာ မူလ်က္ ၁ဝ မုိင္ခန္႔ ရွည္လ်ားသည့္ သဲေသာင္ ျပင္ႀကီးသည္ ေငြမင္ေရာင္ ပန္းခ်ီကားႀကီး  တစ္ခ်ပ္သဖြယ္ ဆဲြေဆာင္ ေနပါေတာ့သည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕ရွိ ယဥ္ေက်းမႈ ျပတုိက္ႏွင့္ ဗုဒၶ ျပတုိက္တုိ႔တြင္ ရခုိင္ယဥ္ေက်းမႈ အေမြအႏွစ္မ်ားကုိ ထိန္းသိမ္း ထားရွိပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕ သည္ နယ္စပ္ ကုန္သြယ္ေရး စခန္းၿမိဳ႕ ျဖစ္သည္ႏွင့္ အညီ  ေရထြက္ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္သည့္  ငါး၊ ပုစြန္၊ ကုန္ဝယ္ဒုိင္မ်ား၊ အေအးခန္း စက္႐ံုမ်ား၊ ေရခဲစက္မ်ား မ်ားစြာ ရွိပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕သည္ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ၿမိဳ႕နယ္ အသီးသီးမွ ကုန္စည္တုိ႔ စီးဝင္ရာ ၿမိဳ႕ျဖစ္သလုိ ပုိ႔ကုန္မ်ား တင္ပု႔ိရာ ၿမိဳ႕လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ယခုတြင္မူ ေဝစည္လွေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမွာ အၾကမ္းဖက္ လူအုပ္စု မ်ားက အျပန္အလွန္ မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီး ခဲ့မႈေၾကာင့္ ၾကြင္းက်န္ေနေသာ အုတ္႐ိုး အပ်က္ အစီးမ်ား၊ မီးေလာင္ၿမိဳက္ထားသည့္ သစ္ပင္ႀကီးငယ္မ်ား၊ အုိးအိမ္ မဲ့ရသူတုိ႔၏ ငုိေၾကြးသံမ်ားျဖင့္ ရင္နင့္ဖြယ္ အတိ ျဖစ္ေန ပါေတာ့သည္။

ရန္ကုန္- စစ္ေတြ ကားလမ္းမ ႀကီးသည္ စုစုေပါင္း ၅၃၄ ဒသမ ၃ မုိင္ရွည္လ်ားၿပီး လမ္း ေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ပုဏၰားကြၽန္း၊ ေက်ာက္ေတာ္၊ ေျမာက္ဦး၊ မင္းျပားႏွင့္ အမ္းၿမိဳ႕မ်ားကုိ ျဖတ္သန္း သြားၿပီး ရာသီမေရြး သြားလာႏုိင္သည့္ ကတၱရာလမ္း ျဖစ္ပါသည္။

ျမစ္ေၾကာင္း ခရီးလမ္းမ်ား အေနျဖင့္ စစ္ေတြ- ရေသ့ေတာင္ -ဘူးသီးေတာင္ ေရေၾကာင္းလမ္း၊ စစ္ေတြ- ေက်ာက္ေတာ္ ေရေၾကာင္းလမ္း၊ စစ္ေတြ- ေျမာက္ဦး ေရေၾကာင္းလမ္း၊ စစ္ေတြ-ေပါက္ေတာ -ေျမပံု -ေက်ာက္ျဖဴ -ရမ္းၿဗဲ -ေတာင္ကုတ္ ေရေၾကာင္းလမ္း၊ မင္းျပား-  ေျမပံု ေရ ေၾကာင္းလမ္း၊ ေက်ာက္ေတာ္ -ပလက္ဝ ေရေၾကာင္းလမ္း၊ ေက်ာက္ျဖဴ- တပ္ေတာင္ ေရေၾကာင္းလမ္း၊ ေတာင္ကုတ္ -မာန္ေအာင္ ေရေၾကာင္းလမ္းႏွင့္ စစ္ေတြ -မင္းျပား ေရေၾကာင္း လမ္းမ်ား ရွိပါသည္။

http://www.myawady.net.mm/library/stories/storiesforall/item/1180-2012-12-09-10-23-06