အေနာက္တံခါးမွဧည့္သည္မ်ား (၁) (၂)

 

“႐ိုဟင္ဂ်ာ” ဆိုတာဟာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိး  ရဲ႕ အမည္မဟုတ္ပါဘူး၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး ဆုိတာလဲ မရွိခဲ့ပါဘူး၊ ဒါေပမဲ့ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာေဒသအတြင္းမွာ ၀င္ေရာက္  ေနထုိင္လာတဲ့ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိး ေတြဟာ မိမိ တို႔ကိုယ္တုိင္က “႐ိုဟင္ဂ်ာ”ဆိုတဲ့လူမ်ဳိး  အျဖစ္အမည္ေျပာင္းၿပီးေနထိုင္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵ ေတြက ဟိုးေရွးယခင္ ကတည္းကရွိေနခဲ့တာပါ။ “႐ိုဟင္ဂ်ာ” ဆုိတဲ့ေ၀ါဟာရ ဟာဟိုးေရွးယခင္ကတည္း ကရွိေနတဲ့လူမ်ဳိး  အမည္ မဟုတ္ပဲ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးပညာတတ္ အသိုင္းအ၀န္းကတီထြင္ ဖန္တီးလိုက္တဲ့  ေ၀ါဟာရအသစ္တစ္ခု သာျဖစ္ပါတယ္။


ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာေဒသဟာဘဂ္လားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံနဲ႔ နယ္နမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနတဲ့ အတြက္ တစ္ဖက္ႏိုင္ငံကေန တျဖည္းျဖည္းစိမ့္ ၀င္အေျခခ်ေနထိုင္ၿပီးလ်င္ျမန္ပ်က္ျပားစြာ ေပါက္ဖြားလာတဲ့ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးေတြ အမ်ားစုေနထုိင္ရာေဒတစ္ခုျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ ဘူး သီးေတာင္ ေမာင္ေတာေဒသလူဦးေရရဲ႕ ၉၀ ရာခုိင္ ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးေတြျဖစ္ေန ပါၿပီ။

ဒါေၾကာင့္ ဘူးသီးေတာင္ေမာင္ေတာေဒသဟာ ပထ၀ီႏုိင္ငံေရးသေဘာတရား အရလည္းေကာင္း၊ လူေနမႈ သမုိင္းေၾကာင္း  အရလည္းေကာင္း၊ လူမႈဆက္ဆံေရးနဲ႔ စိတ္ေနသေဘာထားအရလည္းေကာင္း ထူးျခား မႈေတြရွိေနတဲ့ေဒသတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေန႔ အခ်ိန္အခါမွာေတာ့ ဘူးသီး ေတာင္ေမာင္ေတာေဒသမွာ အေျခစိုက္ ေနထိုင္လ်က္ရွိၾကတဲ့ “႐ိုဟင္ဂ်ာ” အမည္ ခံ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးမ်ားဟာ ဘယ္အခ်ိန္က တည္းက၀င္ေရာက္အေျခခ်ေနထိုင္လာခဲ့   ၾကတယ္ဆို တာရယ္။ ဘယ္ေဒသကေန လာေရာက္ခဲ့ၾကတယ္ဆုိတာရယ္။ ဘယ္ လိုနည္းလမ္းေတြနဲ႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၾက တယ္ဆုိတာရယ္ႏိုင္ငံသားအားလံုးအမွန္  အတုိင္းသိရွိဖို႔လိုအပ္ေနပါၿပီ။ ဒါမွလည္း  သမိုင္းျဖစ္စဥ္မ်ားအေပၚ မွာ အမွန္ကိုသိ ၿပီးဆံုးျဖတ္ႏုိင္ၾကမွာပါ။

ဒီလိုသမုိင္းျဖစ္စဥ္အမွန္ေတြကို သိရွိနားလည္ၿပီး သေဘာေပါက္ႏိုင္ဖုိ႔ကလည္း  ေရွးေခတ္ရခိုင္ျပည္သ မုိင္း၊ ေခတ္ေဟာင္း  ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သမုိင္းေခတ္သစ္ျမန္မာ့  ႏုိင္ငံေရးသမိုင္းတို႔ကိုေလ့လာၾကည့္ဖုိ႔လုိ ပါ တယ္။
ေရွးေခတ္ရခိုင္ျပည္သမုိင္းေတြရဲ႕ အဆုိအရ ရခိုင္ျပည္ (သို႔မဟုတ္) ေျမာက္ဦးေခတ္အစပိုင္းမွာ မင္းေစာမြန္ ရခိုင္ထီးနန္းကိုျပန္လည္ရရွိဖို႔အတြက္ မူစလင္ဘုရင္ (ေဂၚရ္ဘုရင္)က အကူအညီေပးခဲ့တာကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ ((AD-1430)) ကစတင္ၿပီး ယခု (ဘဂ္လားေဒရွ္) ေဒသက မူစလင္ဘာသာ၀င္ေတြစ တင္ၿပီး  ၀င္ေရာက္လာေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။
ဒါအျပင္ ရခိုင္ဘုရင္မ်ားက ကၽြန္အျဖစ္ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာတဲ့ မူစလင္ဘာသာ၀င္ေတြ ေျမဒူးအဆက္ အႏြယ္ မူစလင္ဘာသာ၀င္ေတြ ကမန္အဆက္အႏြယ္ေတြဆိုၿပီး မူစလင္ဘာသာ၀င္ေတြ တျဖည္းျဖည္းမ်ား လာတာေတြ႕ရပါတယ္။

ခရစ္ႏွစ္ (၁၇၈၄)ခုႏွစ္မွာ အမရပူရ  ျပည့္ရွင္ဘုိးေတာ္ဘုရားက ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ျပည္တြင္း မၿငိိမ္သက္မႈေတြ ပုန္ကန္ထႂကြမႈေတြကို ျမန္မာဘုရင္  တပ္မေတာ္မွ ႏွိမ္နင္းတုိက္ခိုက္အေရးယူ မႈမ်ားျဖင့္ ရခိုင္ျပည္ကလူအမ်ားအျပား အဲဒီတုန္းက အဂၤလိပ္ပိုင္နက္ျဖစ္တဲ့ အေရွ႕ဘဂ္လားေဒသ (ယခု ဘဂ္လားေဒရွ္႕) ကို ထြက္ေျပးခိုလႈံ႕ၾကပါတယ္။
သုေတသီ “ေကာလပ္”ရဲ႕ အဆုိအရ  ရခိုင္ျပည္ကေန႔ အိႏ္ၵိယပိုင္အေရွ႕ဘဂ္လား  ေဒသကိုထြက္ေျပးသူ (၂) သိန္းခန္႔ရွိ ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။   အဂၤလိပ္-ျမန္မာပထမစစ္ပြဲအၿပီးမွာ ရခိုင္ ျပည္အုပ္ ခ်ဳပ္ေရးမွဴး “မစၥတာပါတင္” (Paton) ေရးတဲ့ ရခိုင္ျပည္အေၾကာင္းအစီ ရင္ခံခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအစီရင္ခံစာကို ကိုးကား  ၿပီး ေဒါက္တာ “ဘနာဂ်ီ” ကေဖာ္ျပရာမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ဘုိးေတာ္ဘုရားလက္ထက္က ရခိုင္ လူမ်ဳိးဦးေရ (၆၀၀၀၀) မူစလင္ဘာသာ၀င္ဦးေရ (၃၀၀၀၀) ဗမာလူမ်ဳိး ဦးေရ (၁၀၀၀၀) စုစုေပါင္းလူဦးေရ (၁၀၀၀၀၀) ရွိေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၅) ခုႏွစ္ခန္႔က ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ မူစလင္ဘာသာ၀င္ဦးေရ (၃၀၀၀၀)ခန္႔ရွိေနတယ္ လို႔ ယူဆ ႏိုင္ပါတယ္။
ဒါအျပင္ ကမန္အဆက္အႏြယ္နဲ႔  ေျမဒူးအဆက္အႏြယ္မူစလင္ဘာသာ၀င္ ဦးေရက သံတြဲခ႐ိုင္မွာ (ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၂၅) ခုႏွစ္မွာ အုပ္စုႏွစ္စုေပါင္း (၁၅၀၀) ခန္႔ ရွိခဲ့ၿပီး (၁၈၇၂) ခုႏွစ္မွာ (၁၅၈၇)ဦး၊ (၁၉၀၁)ခုႏွစ္မွာ (၃၀၀၀) ဦးနဲ႔ (၁၉၁၀) ခုႏွစ္မွာ (၃၆၇၆) ဦးရွိခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္း မ်ားအရ သိရွိရပါတယ္။


ခရစ္ႏွစ္ (၁၈၂၆) ခုႏွစ္မွာ ရခိုင္ ျပည္နယ္ကို ျမန္မာဘုရင္လက္ထဲကေန  ၿဗိတိသွ်တို႔က သိမ္းယူသြားခဲ့ပါ တယ္။ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ သိမ္းယူပိုင္ဆုိင္ကာစက ရခိုင္ ျပည္နယ္မွာ ရခိုင္လူမ်ဳိးလူဦးေရအလြန္ တရာနည္းပါးခဲ့ပါ တယ္။ အဂၤလိပ္လက္ ေအာက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအသင့္အတင့္တည္ ၿငိမ္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ အေရွ႕ဘဂ္ လား  ေဒသကိုထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္သြားခဲ့ၾကတဲ့ ရခိုင္စစ္ေျပးဒုက္ၡသည္ေတြ မိမိတို႔ ဇာတိရပ္ရြာမ်ားကို ျပန္ လည္၀င္ေရာက္  အေျခခ်ေနထုိင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ခရစ္ႏွစ္ (၁၈၃၁) မွ (၁၉၁၁) ခုႏွစ္အထိ စစ္ေတြဆုိင္မွာတုိး တက္လာတဲ့လူဦးေရကို မစ္ၥတာစမတ္ (ွာနမအ) က မွတ္တမ္းတင္ ခဲ့ရာမွာ (၁၈၃၂) ခုႏွစ္မွာ (၁၀၈၆၄၅) ဦးရွိရာမွ (၁၉၁၁) ခုႏွစ္မွာ (၅၂၉၉၄၃) ရွိလာေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ၿဗိတိသွ်အစိုးရလက္ထက္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္   ရတဲ့ စရိတ္ေတြကာမိေစရန္နဲ႔ ၎င္းတို႔ရဲ႕  အက်ဳိးစီးပြားေရးအတြက္ အခြန္အေကာက္   မ်ားမ်ားရေအာင္လုိ႔ ေျမၾသဇာေကာင္းၿပီး  လက္ေျမေျမာက္မ်ားစြာရွိတဲ့ ရခိုင္ျပည္  နယ္ မွာ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းကို အစြမ္းရွိသမွ်တိုးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ေစ ခဲ့ပါတယ္။

 ေတာင္သူလယ္သမားေတြ ေျမလြတ္ေျမ ႐ိုင္းေတြတုိးခ်ဲ႕လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေအာင္လို႔ခရစ္  (၁၈၃၄) ခုႏွစ္မွာ (ရ ခိုင္ျပည္၊ဂရံႀကီးနည္း ဥပေဒ)ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တဆက္တည္းမွာလဲ ရခိုင္ေဒသမွာ (တံခါးမရွိ၊ ဓားမရွိ၊ လူ၀င္၊ လူထြက္ေပၚလစီ)ကို က်င့္သံုးခဲ့ၿပီး အိႏ္ၵိယအေရွ႕ဘဂ္လား၊ စစ္တေကာင္းေဒသတုိ႔မွ ဘဂါလီကုလား လူမ်ဳိးမ်ား မဒရပ္နယ္မွ ဆူရိယာကုလားမ်ား    ရခိုင္ေဒသအတြင္းကို အတားအဆီးမဲ့စြာ စိတ္တိုင္းက် ၀င္ေရာက္ေနထုိင္ခြင့္ျပဳခဲ့ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အဲဒီအခ်ိန္ကာလက ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းကို သာမန္ အားျဖင့္ တစ္ႏွစ္၊တစ္ႏွစ္မွာ စစ္တေကာင္းေဒသနဲ႔ အေရွ႕ဘဂ္လားေဒသကဘဂါလီလူမ်ဳိး (၄၀၀၀၀) ခန္႔ စစ္ေတြခ႐ိုင္ကို ၀င္ေရာက္ လာခဲ့ၾကပါတယ္။ စစ္ေတြခ႐ိုင္တစ္ခုလံုးမွာ ခရစ္ (၁၈၉၁) ခုႏွစ္မွာ လူဦးေရ (၄၁၆၃၀၅) ဦးရွိခဲ့ရာကေန ခရစ္ႏွစ္ (၁၉၀၁) မွာ (၅၂၉၉၄၃) အထိ တုိးတက္မ်ားျပားလာတာဟာ ဘဂ္ လားေဒသက၀င္လာတဲ့ ဘဂါလီလူမ်ဳိးေတြေၾကာင့္ ပဲျဖစ္ပါတယ္။

ခရစ္ႏွစ္ (၁၉၀၁) ခုႏွစ္ကစၿပီး ရခိုင္ေဒသအသီးသီးမွာ လူဦးေရးတုိးပြားမႈေတြ  ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္ ။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာ (၂) ရာခိုင္ႏႈန္းအထိတိုးပြားၿပီး လူဦးေရ တုိးပြားမႈအမ်ားဆံုးၿမိဳ႕နယ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။   ၿမိဳ႕ေဟာင္း (ေျမာက္ဦး)ၿမိဳ႕နယ္မွာ (၁၆) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္မွာ (၁၄) ရာ ခိုင္ႏႈန္းတိုးပြားခဲ့ပါ တယ္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕ကို  လူဦးေရသန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူတဲ့ အခါမွာေတာ့ စစ္တေကာင္းသားေတြ လူဦးေရ အမ်ားအျပားရွိေနခ်ိန္နဲ႔ တိုက္ဆုိင္ ေနခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ အၿမဲတမ္း လူဦးေရဟာ (၂၅၀၀၀) ဦးထက္မေက်ာ္လြန္ တဲ့အတြက္ တစ္စတုရန္းမုိင္မွာ လူ ဦးေရ (၂၃၀) ရွိေနခဲ့တဲ့ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ဟာ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္လာေသာ ဘင္ဂါလီမ်ားေၾကာင့္ လူဦးေရ အထူထပ္ ဆံုးၿမိဳ႕နယ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ နယ္စပ္ကလည္း စစ္တေကာင္းျဖစ္ေန တာေၾကာင့္  ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ လူဦးေရအမ်ားစုက စစ္တေကာင္းသားေတြ ျဖစ္ တယ္လို (မစၥတာ အာရဘီစမတ္) ကေရးသားရွင္း  ျပထားခဲ့ပါတယ္။


မူစလင္လူဦးေရးတုိးလာတဲ့အေၾကာင္း နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး (မစၥတာစမတ္)က ““မဟာ ေမဒင္မ်ားသည္ (စစ္ေတြ ခ႐ိုင္)တြင္ (၁၈၇၂) ခုႏွစ္က (၅၈၂၅၅) ဦးရွိခဲ့ရာမွ (၁၉၀၁) ခုႏွစ္တြင္ (၁၇၈၆၄၇) ဦးအထိ တုိးလာေပသည္။ ၎တို႔အနက္ေယာက်ာ္း အမ်ားအျပားမွာ အလုပ္ရာသီ၌ စစ္တ ေကာင္းမွ ၀င္လာသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။   အမွန္အတုိင္းေျပာရလွ်င္ ၎တုိ႔သည္ ရခိုင္ျပည္သားမ်ားမဟုတ္ၾကေပ။ ဘူးသီး ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္သည္လည္း စစ္တေကာင္း သား၀င္လာသူမ်ားကိစၥ၌ ေမာင္ေတာထက္  မ်ားစြာမေလ်ာ့နည္းေခ်။ စစ္တေကာင္းမွ အသစ္ ၀င္လာသူမ်ားကို စစ္ေတြခ႐ိုင္   ၿမိဳ႕နယ္တိုင္းလိုလို၌ ေတြ႕ရေပလိမ့္မည္””လုိ႔  မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ အေၾကာင္းသင့္လ႔ို စစ္ ေတြခ႐ိုင္အတြင္းကို စစ္တေကာင္းသား မူစလင္ေတြအလံုးအရင္းနဲ႔ ၀င္ေရာက္ လာႏုိင္ျခင္းအေၾကာင္းရင္းကို စိစစ္ၾကည့္ရင္အေျခခံအခ်က္ (၃) ခ်က္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရမွာျဖစ္ ပါတယ္။

ဒုတိယ အခ်က္ကေတာ့ စူးအက္ တူးေျမာင္းဖြင့္တဲ့ကိစၥနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနပါ တယ္။ သမုိင္းပါေမာကၡ “ေဒါက္ တာ ေက်ာ္သက္”က ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရး  ေလာကေျပာင္းလဲမႈ၌ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံစူးအက္ တူးေျမာင္းဖြင့္ၿပီး သည့္ေနာက္ပိုင္း (၁၈၇၁) ခုႏွစ္မွစတင္လာသည္ဟုဆိုရ သည္။ လို႔ေကာက္ခ်က္ခ်ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံ   ၏အေရး ပါ အရာေရာက္ဆံုးေသာ တိုးတက္မႈသည္ ဆန္စပါးစိုက္ပ်ဳိးျခင္း လုပ္ငန္းမွာ ျပည္ပေရာင္း ခ်ျခင္းလုပ္ငန္း တုိ႔ျဖစ္ေပသည္ ဆန္စပါးတိုးလာရျခင္းႏွင့္ ျပည္ပေရာင္း ခ်မႈတုိးလာရျခင္းတို႔သည္စူးအက္ တူး ေျမာင္းေဖာက္လုပ္ၿပီးမွသာ က်ယ္ျပန္တိုး တက္လာေလသည္”ဟုဆိုခဲ့ပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ဟာလည္း ဆန္စပါး  စိုက္ပ်ဳိးျခင္းလုပ္ငန္းကိုတိုးခ်ဲ႕ခဲ့တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတုိး တက္ လာခဲ့ပါတယ္။ ေတာ႐ိုင္းမ်ားကို ခုတ္တြင္ရွင္းလင္းၿပီး လယ္ယာေျမသစ္မ်ားကို ႏွစ္စဥ္တိုးခ်ဲ႕   လုပ္ ကိုင္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ လယ္ယာလုပ္ ငန္းအတြက္ေတာ႐ိုင္းခုတ္တြင္ ေျမတူး၊ ဆည္ဖုိ႔၊ စပါးရိတ္သိမ္းစတဲ့ အလုပ္ေတြအတြက္ အလုပ္ၾကမ္းသမားေတြအမ်ား အျပားလိုအပ္ခဲ့တဲ့ အတြက္လုပ္ခခ်ဳိသာတဲ့  စစ္ တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီမ်ားကို ငွားရမ္းသံုးစြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္းစစ္တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီ လူမ်ဳိးမ်ားဟာ လယ္ယာလုပ္ငန္းရာသီမွာ အလံုးအရင္း နဲ႔ ၀င္ေရာက္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ ၀င္ေရာက္လာတဲ့ သူေတြထဲက တခ်ဳိ႕တစ္ေလသာ ျပန္သြားၾကၿပီး က်န္ခဲ့တဲ့ ဘဂါလီေတြကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာ အိုး အိမ္ အတည္တက်နဲ႔ ေနထိုင္ၾကပါေတာ့တယ္။  ဒါေၾကာင့္ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာ မူစလင္ဦးေရ ႏွစ္စဥ္တုိးတက္ လာတာျဖစ္ပါတယ္။

တတိယအခ်က္ကေတာ့ ေဒသခံတို႔ ရဲ႕ ပ်င္းရိမႈ၊ ၀ီရိယနည္းမႈတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္ ပါတယ္။ ကာယအင္အားျဖင့္ လုပ္ရတဲ့  လယ္ယာအလုပ္ၾကမ္းမ်ားဟာ အလြန္ပင္ပန္းတဲ့ အလုပ္မ်ားျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသခံေတြက ေျမတူး၊ တာဆည္၊ စပါးရိတ္စတဲ့ အလုပ္ၾကမ္းေတြကိုတတ္ႏုိင္သမွ်ေရွာင္ ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လယ္ယာတုိးခ်ဲ႕  လုပ္ဆုိင္သူေတြဟာ လုပ္ခသက္သာတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီကုလားမ်ားကို လိုလိုခ်င္ခ်င္ ငွားရမ္း ခိုင္းေစရာကရွိေန  မျပန္ေတာ့ဘဲ အေျခခ်ေနထိုင္လာျခင္းကလဲ ရခိုင္ေဒသမွာ မူစလင္လူဦးေရတုိး လာ ရျခင္းရဲ႕ အေျခခံအေၾကာင္းတစ္ခ်က္  ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီလို စစ္တေကာင္းသားမူစလင္ မ်ားႏွစ္စဥ္တုိးလာတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ဳိးေတြအ တြက္ ေနာင္ကာလမွာ အႏၱရာယ္ႀကီးျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္လို႔  ၿဗိတိသွ်အာဏာပိုင္ေတြသတိထားမိလာ ပါ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ (၁၉၃၉) ခုႏွစ္မွာ စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္တစ္ခုကို ဖြဲ႕စည္းၿပီး ေတာ့ စုံစမ္းခိုင္းခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီစုံစမ္းေရး အဖြဲ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံစာေကာက္ႏႈတ္ခ်က္ မ်ားကေတာ့ ေအာက္ပါအတုိင္းျဖစ္ပါတယ္။
(၁၉၃၉) ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာျပည္၊ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ေရာက္ရွိလာေသာ အိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသား မ်ားႏွင့္  ပတ္သက္၍ စုံစမ္းစစ္ေဘးေရးေကာ္မရွင္ တစ္ရပ္ဆိုဖြဲ႕စည္းေပးသည္။ ယင္းေကာ္မရွင္တြင္ မင္းႀကီး မစ္ၥတာဂ်ိမ္းအက္စ္ကခံက ဥက္ၠ႒အျဖစ္ေဆာင္ရြက္၍ ဦးတင္ထြဋ္ႏွင့္ မစ္ၥတာအာရ္ဒီဆုိင္း (ရန္ကုန္တကၠ သိုလ္ ပါေမာကၡ)တို႔က အဖြဲ႕၀င္မ်ားအျဖစ္ပါ၀င္ ခဲ့ၾကသည္။


ထိုေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ အခန္း  (၇)၊ စာမ်က္ႏွာ (၄၉)တြင္ (၁၉၃၁) ခုႏွစ္  ၌ ေကာက္ယူေသာ သန္႔ေခါင္ စာရင္းမ်ားအရ ရခိုင္တုိင္းသို႔၀င္ေရာက္လာေသာ အိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသားမ်ား စာရင္းကို ေအာက္ပါ အတုိင္းေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။
ရခိုင္တုိင္းလူဦးေရ    ၁၀၀၈၅၃၈
အိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသားဦးေရး ၂၁၇၈၀၁
ခ႐ိုင္အလိုက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထုိုင္ၾကေသာ အိႏ္ၵိယ တုိင္းရင္းသားဦးေရမွာေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္သည္။
(၁) စစ္ေတြခ႐ိုင္     ၂၁၀၉၉၀
(၂) ရခိုင္ေတာင္တန္းေဒသ  ၅၀၀
(၃) ေက်ာက္ျဖဴခ႐ိုင္     ၄၃၂၁
(၄) သံတြဲခ႐ိုင္     ၁၉၉၀
စုစုေပါင္း    ၂၁၇၈၀၁
စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာလူဦးေရ (၆၃၇၅၈၀) ေယာက္ရွိတဲ့အနက္ (၂၁၀၉၉၀) ေယာက္ ဟာ အိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသား ဘင္ဂါလီမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီစာရင္းေတြအရ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာေနထိုင္တဲ့ အိႏ္ၵိယတုိင္း ရင္းသားဘင္ ဂါလီမ်ားဟာ ထိုစဥ္ကရခိုင္ တစ္တုိင္းလံုးမွာရွိတဲ့ အိႏ္ၵိယတုိင္းသား မ်ားရဲ႕ (  ) ရာခိုင္ႏႈန္းအထိရွိခဲ့ပါတယ္။
ဆူရီယာကုလားမ်ားမွာ အိႏ္ၵိယမွာ ေမြးဖြားခဲ့ၾကၿပီး အားလံုးလိုလိုေယာက်္ား မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာ ေနထုိင္ၾကတဲ့ အိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသားမ်ားအနက္ (၈၈) ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ စစ္တေကာင္းသား ဘင္ ဂါလီကုလား မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။
(၁၉၃၁) ခုႏွစ္သန္းေကာင္စာရင္း အရ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာ ၀င္ေရာက္ေနထိုင္တဲ့ ဘဂါလီလူမ်ဳိး ကုလားအလုပ္ သမား  (၇၁၃၀၆) ေယာက္ရွိတဲ့အနက္ (၆၉၄၆) ေယာက္ဟာ ေအာက္ပါလုပ္ငန္းမ်ားမွာ  ၀င္ေရာက္လုပ္ ကိုင္ၾကတာေတြ႕ရပါတယ္။
(၁) စိုက္ပ်ဳိးေရး    ၄၂၉၄၇ ေယာက္
(၂) စာေရးစာခ်ီ    ၇၄၄ ေယာက္
(၃) လက္မႈပညာသည္    ၃၃၄၇ ေယာက္
(၄) ကၽြမ္းက်င္သူႏွင့္ တ၀က္တပ်က္ကၽြမ္း  က်င္ေသာ အလုပ္သမား ၁၆၄၂၆ ေယာက္
(၅) ကုန္သည္မ်ားႏွင့္ ကုန္သည္မ်ားက လုပ္ကိုင္သူမ်ား  ၁၉၉၄ ေယာက္
စုစုေပါင္း ၆၉၄၆၁ ေယာက္
အထက္ပါစာရင္းမ်ားအနက္ ကုလား လူမ်ဳိး (၉၄၄) ေယာက္ဟာ ကိုယ္ပိုင္ လယ္ယာလုပ္ကိုင္သူ မ်ားျဖစ္ တာေတြ႕ရတဲ့အတြက္ အေျခခ်၀င္ေရာက္ေနထုိင္တဲ့ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးေတြ ေျမယာပိုင္ဆုိင္မႈေတြရွိလာ တာေတြ႕ရပါတယ္။ (၁၂၈၄၈) ေယာက္ကာ သူတစ္ပါးလယ္ယာကို လုပ္ကိုင္သူမ်ားျဖစ္ၿပီး (၁၉၄၃၆) ေယာက္ဟာ လယ္စာရင္းငွား မ်ားျဖစ္ၾကပါတယ္။


(၁၉၃၁) ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းကို  (၁၉၃၁) ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၄) ရက္ ေန႔၌ ေကာက္ယူခဲ့ရာ စပါးရိတ္ သိမ္းၿပီး ခ်ိန္ျဖစ္သည့္အေလ်ာက္အခ်ဳိ႕ေသာ စစ္တေကာင္းကုလားတုိ႔မွာ စစ္ေတြပတ္၀န္းက်င္မွာရွိတဲ့ ဆန္ စက္ေတြမွာ၀င္ ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနၾကပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလည္းေလွသမားေတြအျဖစ္လုိက္ပါၿပီးေတာ့  တျခားၿမိဳ႕ရြာမ်ားသို႔ သြားေရာက္ေနဆဲ အခ်ိန္လဲျဖစ္ေနပါတယ္။


ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဌာနၫႊန္ၾကားေရး၀န္၏ (၁၉၃၀-၃၁) ခုႏွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္အရသာ မန္အားျဖင့္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ စစ္တေကာင္းသားဘဂါလီ ကုလားေပါင္း (၄၀၀၀၀) ခန္႔ စစ္ေတြခ႐ိုင္သို႔ ၀င္ေရာက္ေလ့ရွိေၾကာင္းေဖာ္ျပထား တာေတြ႕ရပါတယ္။
(၁၉၃၁) ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယူခ်ိန္မွာ စစ္ေတြခ႐ိုင္အတြင္းမွာအိႏ္ၵိယတုိင္းရင္းသားေယာက်္ား (လူမ်ဳိး  ေပါင္းစုံ) (၂၅၁၉၄၅) ေယာက္ရွိတယ္လို႔  ေဖာ္ျပထားတယ္။
(၁၉၃၄) ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္တုိင္းအတြင္း ကို၀င္ေရာက္လာတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ကုလားဦးေရ (၂၀၀၀၀) ျဖစ္ တယ္လို႔ေဖာ္ ျပထားပါတယ္။
စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ရဲ႕ တင္ျပခ်က္ထဲမွာ ရခိုင္တုိင္းအတြင္းသို႔ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း စစ္တေကာင္းကုလားမ်ား အ မ်ားအျပား ၀င္ေရာက္ေနျခင္းအတြက္ တိုင္းရင္းသား ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြမဆုိထားနဲ႔ ရခိုင္မွာအစဥ္တစိုက္ေန ထုိင္ခဲ့ၾကတဲ့ကုလားမ်ားကပင္ မႏွစ္ၿမိဳ႕ၾကတာေၾကာင့္ ယခုအတုိင္းရခိုင္သို႔  စစ္တေကာင္း ဘဂါလီကုလား မ်ားအဆက္ မျပတ္၀င္လာေနျခင္းကို မတားဆီးခဲ့ပါက ေနာင္အနာဂတ္တြင္ လူမ်ဳိးေရးအဓိကရုဏ္းမ်ား ျဖစ္ ပြားမည္ကို စိုးရိမ္ရေၾကာင္းနဲ႔ သက္ေသမ်ားအားလံုးက စစ္တေကာင္းမွ ဘဂါလီကုလားမ်ား၏ ၀င္ေရာက္မႈ ကိုတားဆီးသင့္ေၾကာင္းအႀကံျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။


ရခိုင္ေဒသမွာရွိတဲ့ ေဒသခံလကူလီ မ်ားက စစ္တေကာင္းသားကုလားမ်ား  လိုအပင္ပန္းခံၿပီး အလုပ္မလုပ္ ခ်င္ၾက ေၾကာင့္ စစ္တေကာင္းကုလားမ်ားသည္ အခေႂကြးေငြနည္းပါးေသာ္လည္း အလုပ္ပို၍ ေပးလိုက္လ်င္ စစ္တေကာင္းကုလား မ်ားလုပ္မည့္ေနရာမ်ားတြင္ ယင္းတို႔၀င္ ေရာက္လုပ္ကိုင္ႏုိင္ၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ယူဆခဲ့     ၾကပါတယ္။
ရခိုင္တုိင္းအတြင္း လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိး  ႐ုပ္သိမ္းခ်ိန္မ်ားမွာ စစ္တေကာင္းကုလား  အလုပ္သမားမည္မွ် အလိုရွိ သည္ မည္မွ်၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳမည္ဟု စီမံကိန္း  ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္သင့္ေၾကာင္း အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးပိုင္းမွ ထိုသို႔စီမံကိန္းခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္လွ်င္ ရခိုင္တုိင္းသို႔ႏွစ္စဥ္၀င္ေရာက္လာေသာ စစ္တေကာင္းကုလား ဦးေရ သိသိ သာသာက်ဆင္းသြားေပလိမ္မည္ဟုတင္  ျပၾကပါတယ္။
သက္ေသအားလံုးတို႔က ရခိုင္တုိင္း အတြင္းသို႔၀င္ေရာက္လာၾကေသာ စစ္တေကာင္းဘဂါလီကုလားမ်ားကို ကန္႔သတ္တားျမစ္သင့္ၿပီဟု တညီတၫြတ္  တည္းတင္ျပၾကပါတယ္။ ၀င္လာမစဲျဖစ္ ေနတဲ့ ကုလားအုပ္စု မ်ားကို ၿဗိတိသွ်တုိ႔ စိုးရိမ္လာၾကၿပီး စုံစမ္းေရးျပဳလုပ္ခဲ့ရာ၌ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးျဖစ္ပြားလာတဲ့အတြက္  မည္ သို႔မွ်အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါဘူး။
အဲဒီကိစၥရဲ႕ အက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္းမွာ (၁၉၄၂) ခုႏွစ္၌ ပထမအႀကိမ္ (ကုလား၊ ရခိုင္) အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ပြားလာခဲ့ရပါေတာ့တယ္။
----------------------------------------------------------------------------------- 

 အေနာက္တံခါးမွဧည့္သည္မ်ား(၂)

ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ဂ်ပန္ အ၀င္ အဂၤလိပ္အထြက္ ေခတ္ပ်က္ကာ လမွာ ေၾကကဲြဖြယ္ ကုလား၊ ရခုိင္၊ လူမ်ဳိး ေရး အဓိက႐ုဏ္း ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ပထမ အႀကိမ္လို႔ ေျပာရမွာေပါ့။ ခုခ်ိန္မွာဒုတိယ အႀကိမ္ျဖစ္လာ ခဲ့ၿပီကိုး။ လူမ်ဳိးေရး အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္လာရျခင္းရဲ႕ အဓိကအေၾကာင္း တစ္ရပ္ကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ၿဗိတိသွ်တုိ႔ က ရခိုင္ျပည္အတြင္းကို အိႏၵိယတုိင္းရင္း သားေတြကို တံခါးမရွိ၊ ဓားမရွိ ၀င္/ထြက္ ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္းက အေျခခံ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
တျခားအေၾကာင္းတစ္ရပ္အေနနဲ႔ ကေတာ့ ၿဗိတိသွ်အစိုးရရဲ႕ ေသြးခဲြအုပ္ ခ်ဳပ္ေရးနည္း ပရိယာယ္ေၾကာင့္ ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
(၁၉၄၀-၄၁) ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ တစ္၀ွမ္းလုံးကိုတုန္ လႈပ္ေျခာက္ျခားေစခဲ့ ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ရခိုင္ေဒသဟာ လည္း ဖ႐ိုဖရဲ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ပန္းေတာင္/ ေတာင္ကုတ္လမ္းမွ ပိတ္ ၿပီး ခ်ီတက္လာတဲ့ အိႏၵိယတုိင္းရင္းသား စစ္ေျပးေတြရဲ႕ ဂယက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕အထိ ႐ိုက္ခတ္လာခဲ့တဲ့အတြက္ ကုလားပန္ဇင္း ျမစ္၀ွမ္းမွာလည္း အေျခအေနေတြ ပ်က္ျပားယိမ္း ယုိင္လာခဲ့တယ္။ ရေသ့ေတာင္၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသမွာရွိတဲ့ ေဒသခံရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ဘ၀ဟာလည္း ဆန္ေကာထဲမွာထည့္ၿပီးလိမ့္ေနတဲ့ ဆီးျဖဴသီးလုိ အတည္တက်မရွိျဖစ္ေန ရပါေတာ့တယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ကာလက ရခိုင္ေဒသမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနခဲ့သမွ်ဟာ ျမန္မာျပည္တစ္၀ွမ္းလုံးမွာျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အေျခ အေနအတုိင္းပဲ တည္ၿငိမ္မႈမရွိခဲ့ပါဘူး။ အဂၤလိပ္အခက္/ ဗမာအခ်က္ဆုိတဲ့အတုိင္း အဂၤလိပ္တုိ႔က လည္း ေအာင္ျမင္စြာဆုတ္ခြာမႈဆုိတဲ့အတုိင္း ဆုတ္ေျပးခ်ိန္မွာ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြအတြက္ အ ခ်ိန္ေကာင္းျဖစ္ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ စစ္ေျပး ၿဗိတိသွ်ေတြနဲ႔ ၎တုိ႔ရဲ႕ အေပါင္းပါေတြဟာ ျမန္မာျပည္ သားေတြကို ယုံၾကည္မႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။ ၿဗိတိသွ်ေတြအေနနဲ႔ မိမိတုိ႔ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြာ ႏုိင္ေအာင္ ၎ တုိ႔ရဲ႕ စစ္ေျပးဘက္ေတာ္သားေတြဟာ တုိင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္းကို ရန္တုိက္ေပးတဲ့နည္းကို က်င့္သုံးခဲ့ၾက ပါတယ္။ ရန္တုိက္ေပးတဲ့နည္းက ထူးထူး ျခားျခား ဆန္းဆန္းျပားျပားေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ၿဗိတိသွ်ဘက္ေတာ္သားေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံသား မဟုတ္တဲ့ လူမ်ဳိးျခား ေတြကို သူတုိ႔ရဲ႕ ကာကြယ္ေရးအ တြက္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ယူမသြားႏုိင္တဲ့ လက္နက္ေတြ ေပးထားခဲ့တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်ေတြက လူမ်ဳိးျခား ေတြကို လက္နက္ေတြေပးထားခဲ့တာဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္းရွိ တုိင္းရင္းသားေတြ အတြက္ ၿဂိဳဟ္ဆုိးေမႊသလုိျဖစ္ခဲ့ရေတာ့ တာပါပဲ။ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္တုိင္းရင္းသား ေတြ ဒုကၡပင္လယ္ေ၀ခဲ့ရ ပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္အတြင္းမွာလည္း အိႏၵိယဘက္ကို ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြာေနတဲ့ ၿဗိတိသွ်ဘက္ေတာ္သားေတြ က လက္နက္အမ်ားအျပားကို ရခိုင္တုိင္းရင္း သားမဟုတ္တဲ့သူေတြထံမွာ အပ္ႏွံေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္ (၁၉၄၂-ခုႏွစ္၊ မတ္လ)မွာ အဂၤလိပ္စစ္တပ္က ရာဇပုတ္ကုလား စစ္သားေတြဟာ စစ္ေတြၿမိဳ ႕မွာ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ အခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ ရာဇပုတ္ ကုလားစစ္သားေတြဟာ ေဒသအတြင္း ၀င္ေရာက္ အေျခခ်ေနထုိင္လ်က္ရွိတဲ့ ကုလားေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး ရခိုင္အမ်ဳိး သားမ်ားကို သတ္ျဖတ္ၾကပါတယ္။
စစ္ေတြ ၿမိဳ႕ေပၚက ဆရာႀကီးဦးေမာင္သာထြန္းရဲ႕ သားမ်ားလည္းသတ္ျဖတ္ျခင္းခံခဲ့ရပါတယ္။
စစ္ေတြၿမိဳ႕ကို အဂၤလိပ္စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးသို႔ ကူးေျပာင္းၿပီး ရာဇပုတ္စစ္သား ေတြနဲ႔ တုတ္၊ ဓား၊ကိုင္ ကု လားေတြဟာ ရခိုင္အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ အိမ္ေတြကို၀ိုင္းၿပီး တစ္အိမ္လုံးေမႊေႏွာက္ရွာေဖြျခင္း၊ အိမ္သားေတြ မသယ္ယူႏုိင္တဲ့ပစ္ၥည္းေတြ၊ အ၀တ္အထည္လုယက္ ယူငင္မႈမ်ား ျပဳ လုပ္တာ ခံခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီမွတ္တမ္း ေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ၿဗိတိသွ်ေတြဟာ မိမိတုိ႔ ေအာင္ျမင္စြာ ဆုတ္ခြာႏုိင္ ေရးအတြက္ ရခိုင္ အမ်ဳိးသားမဟုတ္သူ ရာဇပုတ္ကုလားမ်ားထံ လက္နက္အမ်ား အျပားေပးအပ္ခဲ့ၿပီး လူမ်ဳိးေရး အဓိက ႐ုဏ္းျဖစ္ေအာင္ လမ္းစေဖာ္ေပးခဲ့တာကို ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။


ရခိုင္ျပည္နယ္ ျဖစ္စဥ္သမုိင္းမွာ ကုလား၊ ရခိုင္အဓိက႐ုဏ္း ႐ုတ္တရက္ ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္း ကို ေဖာ္ျပထားတာ ကေတာ့-
““ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္၊ ေခ်ာင္းႀကီးရြာသူ ႀကီး ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္ကို ရက္ေခ်ာင္း ကုလားမ်ားက သတ္ျဖတ္ၾက သည္။ ယင္း အေျခအေနေၾကာင့္ သိန္းေက်ာ္ေအာင္ ႏွင့္ ေက်ာ္ယတုိ႔ေခါင္းေဆာင္ေသာ ရခိုင္တပ္ဖဲြ႕က ရက္ေခ်ာင္းကုလားရြာကို မီး႐ိႈ႕ ဖ်က္ဆီးလိုက္ၾကသျဖင့္ ကုလား၊ ရခိုင္ အဓိက႐ုဏ္း (ပထမ) စတင္ခဲ့ေလ သည္”” လုိ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမုိင္း၊ ဒုတိယ တဲြ၊ စာမ်က္ႏွာ -၃၆မွာ ေဖာ္ျပထားပါ တယ္။
ကုလား၊ ရခိုင္ အဓိက႐ုဏ္းဟာ ေျမပုံၿမိဳ႕နယ္ကတစ္ဆင့္၊ မင္းျပားၿမိဳ႕နယ္ လက္မေက်းရြာ၊ ယင္းမွတစ္ဆင့္ ၿမိဳ႕ ေဟာင္းၿမိဳ႕နယ္ (ေျမာက္ဦး)၊ ေက်ာက္ ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားသို႔ ကူးစက္ျပန္႔ပြားလာခဲ့သည္။ အဲဒီၿမိဳ႕နယ္ေတြက ထြက္ေျပး လြတ္ေျမာက္လာတဲ့ ကုလားမ်ားဟာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ား သို႔ ေရာက္ရွိ လာၾကၿပီး၊ အဲဒီေဒသမွာ ၀င္ေရာက္ေနထုိင္တဲ့ ကုလားမ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္းကာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ ေဒသမွာ ေနထုိင္ၾကတဲ့ ရခိုင္တုိင္းရင္း သားမ်ားကို လက္စားေခ် တုံ႔ျပန္ၾကတဲ့ အတြက္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ နတ္ျမစ္ အေရွ႕ဘက္ကမ္းတစ္ေလွ်ာက္နဲ႔ ဘူးသီး ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ရေသ့ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္၊ ေမယုျမစ္ကမ္းတစ္ခြင္မွာ ေနထုိင္တဲ့ ရခိုင္ေက်းရြာမ်ားအားလုံး မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီး ခံ ရျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ခံရျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံရခိုင္တုိင္းရင္းသားေတြ ထြက္ေျပး ၾကပါတယ္။ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ားစြာ အသက္ ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရၿပီး၊ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားတုိ႔ရဲ႕ ေက်းရြာေပါင္းမ်ားစြာ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရပါ တယ္။ အဲဒီကာလက ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေက်းရြာေတြကိုဒီေန႔အထိ ျပန္လည္ အစားထုိးတည္ေဆာက္ႏုိင္ျခင္းမရွိေတာ့ဘဲ တုိင္းရင္း သားရခိုင္လူမ်ဳိးတုိ႔ နလန္မထူႏုိင္ေတာ့ဘဲ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမွာ ရခိုင္ရြာမ်ား မရွိ သေလာက္ျဖစ္သည္အထိ ေပ်ာက္ကြယ္ သြားခဲ့ရၿပီး ကုလားရြာမ်ားသာ ျဖစ္လာခဲ့ ပါေတာ့တယ္။  ဒီေန႔အခ်ိန္အခါမွာလည္း ဒီျဖစ္စဥ္ကို သင္ခန္းစာယူ စဥ္းစားၾကဖုိ႔ လိုအပ္ေနပါၿပီ။
ပထမအႀကိမ္ ဒုတိယကမၻာစစ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ေၾကကဲြဖြယ္ရာ လူမ်ဳိးေရးအဓိက႐ုဏ္းကို စာရင္းခ်ဳပ္ လုိက္ရင္ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားတုိ႔အတြက္ အစားထုိးမရႏုိင္တဲ့ ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ားစြာ ရွိခဲ့တာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
(၁) အဓိက႐ုဏ္း၌ ရခိုင္လူမ်ဳိး (၂၀၀၀) ခန္႔ အသက္ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရျခင္း။
(၂) ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ေမာင္ေတာ ၿမိဳ႕နယ္မွ ရခိုင္ရြာမ်ားအားလုံးႏွင့္ ရေသ့ ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မွ ရခိုင္ရြာအခ်ဳိ႕မီး႐ႈိ႕ ပ်က္စီးမႈခံခဲ့ရျခင္း။
(၃) လူမ်ားေသဆုံး၍ လယ္ယာေျမမ်ား ကို ျပန္လည္ထူေထာင္မည့္သူ မရွိျဖစ္ခဲ့ ရျခင္း၊ (ယခုအခါ ကုလားပိုင္ေျမမ်ား ျဖစ္သြားပါသည္။)
(၄) စစ္တေကာင္းသား ကုလားမ်ား ပိုမို မ်ားျပားလာၿပီး ရခိုင္ရြာမ်ား ျပန္လည္ ထူေထာင္ခြင့္မရေတာ့ျခင္း။
စတဲ့အခ်က္ေတြ ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ပထမအႀကိမ္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ကုလား၊ ရခိုင္အဓိက႐ုဏ္းကာလမွာ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ဟာ အထိအနာ ဆုံးျဖစ္ ခဲ့ ရပါတယ္။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ေပၚမွာေတာင္ လူေနအိမ္ေျခေတြ ဆိတ္သုဥ္းၿပီး ေတာၿခံဳအထိျဖစ္ခဲ့ရပုံကို ဦးစံ ထြန္းေအာင္ဆုိသူက မွတ္တမ္းျပဳစုခဲ့ရာမွာ-
““ေမာင္ေတာဒုကၡသည္စခန္းမွ (၁၉၄၅)ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလ (၂၈)ရက္ေန႔ တြင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အား ဘူး သီးေတာင္ ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္ပို႔ေလသည္။ စစ္ေျပးေခတ္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ေပၚတြင္ လူေနအိမ္ေျခ မရွိ သေလာက္ျဖစ္ေန၏။ ၿမိဳ႕လယ္ျဖစ္ ေသာ ၿမိဳ႕မရပ္ကြက္၊ (ယခု-ေမယုလမ္း)၊ ယခင္ ဘူး သီးေတာင္-ေမာင္ေတာ လမ္းေဘး၀ဲယာရပ္ကြက္မ်ား၊ ၿမိဳ႕သစ္ေျမာက္ ရပ္ကြက္၊သူေဌးကုန္းရပ္ကြက္၊ သေဘၤာဆိပ္ေဟာင္းရပ္ကြက္၊ ကားလမ္း၊ ကသည္းရြာ၊ အေနာက္စုမ်ားတြင္ အိမ္ေျခလုံး၀မရွိေတာ့သည့္ အျပင္ ကိုင္းပင္၊ က်ဴပင္မ်ားေပါက္ေရာက္ကာ ၿခံဳေတာစီးလ်က္ ၿမိဳ႕ႏွင့္မတူေသာေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ့္မွာကား မွန္းဆလွ်င္ ဘယ္ေနရာသို႔ေရာက္ေနမွန္း မသိေခ်။ ၿမိဳ႕သစ္ ေတာင္ပိုင္း သေျပကုန္းရပ္ကြက္တြင္ အိမ္လုံး၀ မရွိေခ်။ ေတာစီးေနေလသည္။ ၿမိဳ႕သစ္ေတာင္ရပ္ကြက္တြင္ အိမ္ေျခ အနည္းငယ္ရွိရာလက္ခ်ဳိး၍ ေရ တြက္ႏုိင္ပါသည္။ ထုိအိမ္ (၄.၅)အိမ္မွာလည္း အစိုးရအမႈထမ္းေျမတုိင္းမွ အရာရွိေန အိမ္မ်ားျဖစ္ေလသည္”” လို႔ မွတ္တမ္းေရး ထားခဲ့ပါတယ္။
ဒါအျပင္ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ရခိုင္ေက်းရြာမ်ား ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးအတြက္ ကိုယ္တုိင္ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ရပုံနဲ႔ ေအာင္ျမင္မႈ မရရွိခဲ့ပုံမ်ားကိုလည္း ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ပါသည္။
““ကၽြႏု္ပ္သည္ ရခိုင္ရြာမ်ားကို ျပန္ လည္အေျခခ်ရန္ အစိုးရေထာက္ပံ့ေရး ဌာနအရာရွိ “ေမဂ်ာေဂါဒုိင္”၏ အကူအညီ ျဖင့္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့ေလသည္။ ကၽြႏု္ပ္သည္ ကုလားပန္ဇင္းျမစ္ေအာက္ ပိုင္းသို႔ ရခိုင္သား ဦးေရ (၁၀၀၀၀)ေက်ာ္ ပို႔ခဲ့ေလသည္။ ေအာက္ပိုင္းတြင္လည္း အလိုအေလ်ာက္ ျပန္၀င္လာသူမ်ားႏွင့္ ကၽြႏု္ပ္ တုိ႔ေပးပို႔သည့္ ရခိုင္ဦးေရသည္ အထက္ပိုင္းဦးေရထက္ နည္းမည္မဟုတ္ေခ်။ ထုိသို႔ သူတုိ႔အေျခ ခ်ေနထုိင္ ခဲ့ၾက ေလသည္။ ရခိုင္သားေက်းရြာမ်ားမွာ အေျခအေနအရ လူနည္းစုျဖစ္ေနျခင္း၊ လူမ်ားစုျဖစ္ေနေသာ မူ ဆလင္မ်ားက မလုိလားျခင္းတုိ႔ေၾကာင့္ ေရာက္ရွိအေျခ ခ်ေနၿပီျဖစ္ေသာ ရခိုင္တုိ႔မွာ က်ီးလန္႔ စာစားျဖစ္ေန သည္။ မူဂ်ာဟစ္ အမည္ခံမ်ားက ေျခာက္လွန္႔ႏွင္ထုတ္သျဖင့္ လယ္ယာလုပ္ငန္းမ်ားကို စြန္႔ပစ္ကာ ေၾကာက္ လန္႔ တၾကားထြက္ေျပးၾကရ ေလသည္။ ထိုသုိ႔ခဏ, ခဏေျပးရသျဖင့္ ပို႔ထားသူမ်ား၏ ထက္၀က္မွ်ပင္ မ က်န္  သေလာက္ျဖစ္ေနသည္”” လို႔ ေရးသားခဲ့ ပါတယ္။
ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အိႏၵိယျပည္ “ေရွာင္ပူရ”စခန္းမွာရွိေနတဲ့ ကုလားမ်ားဟာလည္း ရခိုင္ျပည္ တြင္းသို႔ ျပန္၀င္လာၾကရာမွာ ျပန္၀င္လာၾကတဲ့သူေတြအနက္ အဓိက႐ုဏ္းနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ကုလား မ်ားစြာပါ ၀င္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ဒီအေၾကာင္းကို စာေရးဆရာေမာင္ထင္က ““ၿဗိတိသွ်  မဟာမိတ္တို႔၀င္လာေသာ လမ္းေပါက္ အတိုင္း အိႏၵိယႏိုင္ငံမွလူမ်ဳိးေပါင္းမ်ား စြာတို႔သည္ ျမန္မာျပည္ထဲသို႔အလုအယက္  ၀င္လာၾက သည္။ဆြံ႕အ၊ အက်ဳိး၊အကန္း၊ ႏူ၊၀ဲစေသာ သူေတာင္းစားလူထုသည္ပင္လွ်င္ စစ္တေကာင္းမွတစ္ ဆင့္ရန္ ကုန္မဂို လမ္းသို႔အေရာက္ အူယားဖားယားေျပး ၀င္လာၾကသည္။ ၎တို႔၀င္လာေသာ လမ္းေၾကာင္းကား ကုလားပန္ဇင္းျမစ္ ၀ွမ္း””မွ အစျပဳေလသည္။
 
စစ္တေကာင္းအႏြယ္တို႔သည္ ကုလားပန္ဇင္းျမစ္၀ွမ္းသို႔ လာေသာအခါ ႏို႔စားႏြားမတစ္ေကာင္ကိုသာ ယူေဆာင္ လာခဲ့ၾကသည္။ ၎တို႔ႏွင့္အတူ ေရွးက ျမန္မာျပည္တြင္မေနထိုင္ဖူးၾကေသာ အေဆြအမ်ဳိးတို႔ လည္း ပါလာၾကသည္။  မ်ားမၾကာမီ ကုလားပန္ဇင္းျမစ္၀ွမ္းေဒသ အေနာက္ဘက္၌ လယ္ေျမ၊ဥယ်ာဥ္ၿခံ၊  ဆိတ္ၿခံတို႔သည္စည္ကားသိုက္ၿမိဳက္လာ ေလသည္။အေနာက္ဘက္ကမ္းရွိရခိုင္ တိုင္းရင္းသားတို႔ကား စစ္ေဘးစစ္ဒဏ္ ေၾကာင့္ခ႐ုဆံကၽြတ္ျဖစ္ၾကရေလသည္။” လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္အစီရင္္ခံစာ၊ျမ၀တီမဂၢ ဇင္း (၁၉၆၀-ဇူလိုင္)လထုတ္မွာေရးသား ခဲ့ပါတယ္။
ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ျပန္လည္ထူ ေထာင္ကာစ (၁၉၄၆)ခုႏွစ္ အေျခအေန နဲ႔စစ္တေကာင္းသား ကုလားမ်ား အ လံုးအရင္းနဲ႔ခိုး၀င္လာၾကၿပီးတဲ့ေနာက္  (၁၉၄၈)ခုႏွစ္အေျခအေနကို ဦးစံထြန္း  ေအာင္ကေအာက္ပါ အတိုင္းႏႈိင္းယွဥ္ေဖာ္ ျပခဲ့ပါတယ္။
““ထိုအခ်ိန္(၁၉၄၆)ခုႏွစ္တြင္ ကၽြႏု္ပ္ေတြ႕ရေသာရြာမ်ားမွာ ယခုကဲ့သို႔စည္ပင္  ျခင္းမရွိ၊ ေရွးက ေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ “ကက် ဘက္ရြာ” ပင္လွ်င္လူေနအိမ္ေျခအနည္း ငယ္ႏွင့္ ေျခာက္ကပ္ကပ္ျဖစ္ေန သည္ကို ေတြ႕ရေလ သည္။ ေစ်းမွာလည္း ထုိနည္းပင္ မစည္ကားေခ်။ ေစ်းစည္ကားရန္မွာ ေစ်းခံရပ္ကြက္စည္ကားပုံႏွင့္လည္း မၿပီး ေခ်။ ေစ်းမွလက္လွမ္းမီရာ ေက်းရြာမ်ား လည္း စည္းကားရန္လိုေပသည္။
ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ႏွင့္ နီးကပ္ေသာ ကက်ဘက္၊ ကံႀကီးျပင္၊ ေမာင္နီရြာ၊ အလယ္ေခ်ာင္းစေသာရြာမ်ားပင္ လွ်င္ အိမ္ေျခ (၃၀)ေက်ာ္မည္မဟုတ္ေသးေခ်။ ကုလားပန္ဇင္းေက်းရြာမ်ားမွာလည္း ထုိ နည္းတူပင္ျဖစ္ေလ သည္။ ရခိုင္ဆုိ၍ ျပ စရာမရွိေသးေသာ ထုိအခ်ိန္ (၁၉၄၆) ခုႏွစ္တြင္ပင္ ထုိေက်းရြာမ်ားသည္ ဤမွ် အေျခ အေနရွိေသးသည္ျဖစ္ပါလ်က္ (၁၉၄၈) ခုႏွစ္တြင္ လူဦးေရ တစ္သိန္း ႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္လာသည္မွာ ဘယ္ပုံ ဘယ္နည္းႏွင့္ ၀င္လာၾကသည္ကို ေတြး ၾကည့္က သိႏုိင္ေပသည္။ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအေျခမက်မီ ခိုး ၀င္လာသူမ်ားကို ရွိရင္းမူဆလင္မ်ားက လက္ခံ၍ ထုိမွ တစ္ဆင့္ စစ္ေတြခ႐ိုင္ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ား သို႔ပင္လွ်င္ ပို႔ေနၾကသည္။ ရပ္ရြာသား မ်ားမွာလည္း ရခိုင္မရွိဘဲ မူဆလင္သက္ သက္ျဖစ္ေနရာ ဘူးႀကီးမ်ားမွာလည္း မူ ဆလင္သာျဖစ္ေနျပန္သျဖင့္ မိမိပိုင္နက္ ေက်းရြာနယ္ေျမမွျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသ ခံအေထာက္အထားေပး ကာ ခရီးသြား ခြင့္ရွိေနသျဖင့္ ၀င္ခ်င္တုိင္း၀င္ခဲ့ၾကေလသည္။ သူႀကီးလုပ္သူက တာ၀န္ယူထားရာ အျခား အေထာက္အထားရႏိုင္ရန္ ခက္ခဲေလသည္”” လို႔ ဦးစံထြန္းေအာင္က (ကိုယ္ေတြ႕ေမယုႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ)ဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းမွာ ေရးခဲ့တာေတြ႕ခဲ့ရပါသည္။
ဒါေတြကေတာ့ ေနာင္တစ္ခ်ိန္ “႐ိုဟင္ဂ်ာ” လုိ႔ အမည္ခံမယ့္ တစ္ဖက္ႏုိင္ငံက စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီ ကုလား ေတြ ၀င္ေရာက္လာပုံ တစ္စိတ္တစ္ေဒသပါ။ ဘဂၤါလီကုလားေတြဟာ အင္အားႀကီးမား လာၿပီးေနာက္ပိုင္းမွာ မူဆလင္သီးျခားျပည္နယ္ေပးေရးဆုိၿပီး တစ္ဆင့္ တက္ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကျပန္ပါတာပဲ။
မူဆလင္ သီးျခားျပည္နယ္ေတာင္းဆုိျခင္း အိႏၵိယႏုိင္ငံမွာရွိတဲ့ မူဆလင္ေတြက သီးျခား မူဆလင္ႏုိင္ငံ ထူေထာင္ေပးရန္အတြက္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရထံ ေတာင္းဆုိ လႈပ္ရွားလာၾကပါတယ္။ မူဆလင္အမ်ားစု ရွိတ့ဲ အိႏၵိ ယအေနာက္ဘက္ေဒသနဲ႔ အိႏၵိယအေရွ႕ဘက္၊ ဘဂၤလားျပည္နယ္ အေရွ႕ဘက္ေဒသမ်ားကို ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံ အျဖစ္ ထူေထာင္ေပးရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ၾကပါတယ္။
 အဲဒီလိုေတာင္းဆုိ လႈပ္ရွားမႈ ေတြဟာ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ နယ္မ်ားမွာေနၾကတဲ့ စစ္တေကာင္း သား မူဆလင္မ်ားအေပၚမွာ လႊမ္းမုိးလာခဲ့ပါတယ္။
(၁၉၄၂) ခုႏွစ္ ကုလား၊ ရခိုင္ အဓိက ႐ုဏ္းကလည္း ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားကို ျမန္မာႏုိင္ငံမွ ခဲြထြက္ၿပီး အသစ္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အေရွ႕ပါကစၥတန္ နဲ႔ တစ္ႏုိင္ငံတည္းျဖစ္ေအာင္ ေပါင္းစည္း လိုတဲ့ဆႏၵ ကို ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ စစ္တေကာင္းသား ပညာတတ္မ်ားက ပိုၿပီးစိတ္အားထက္သန္ေန ၾက ပါတယ္။ဒါေၾကာင္႕ ကရာခ်ိၿမိဳ႕မွာ (၁၉၄၂)ခုႏွစ္မွာ က်င္းပတဲ့ အစၥလာမ္ညီလာခံမွာ အဆုိတစ္ရပ္အျဖစ္ တင္ သြင္း ခဲ့တယ္လို႔ အဆုိရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအေၾကာင္း နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သုေတသီ ခင္ႀကီးေဖ်ာ္က ေအာက္ပါအ တုိင္း မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ ပါတယ္။
““(၁၉၄၂) ခုႏွစ္တြင္ (ဇူမိယာတူအူ မလာ) အသင္း၏ ပုဂၢိဳလ္တုိ႔သည္ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္ ၿမဳိ႕တုိ႔၌ မူဆလင္ဦးေရမ်ားသည့္အတြက္ ပါကစၥတန္နယ္အတြင္း ထည့္သြင္းသတ္ မွတ္ေပးရန္ ၿဗိတိသွ်အစုိးရထံ အသနားခံရန္ႀကိဳးစားခဲ့ၾကေသးသည္။ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပုံ မွာ (၁) ေရာဟိရ္ကိန္း(ဘီေအ)၊ (၂) အုေမၼာ္မွ်ာ (၃)အဒူေဘာ္ေရွာ(ဘီေအ) (၄)အဒူခါလိတ္(ေမာ္လ၀ီ)၊ (၅) ႏူရာ ေမာက္(ကုန္သည္)၊ (၆) ဟာဘီ အူလာ ႏွင့္ (ဇူမိဟာတူဘူမလာ) အသင္း၏ အက်ဳိးေဆာင္မ်ားကို ပါကစၥတန္သို႔ ေစလႊတ္၍ ပါကစၥတန္ေခါင္းေဆာင္တို႔ ႏွင့္ ေဆြးေႏြးၾကသည္။ ဤအေၾကာင္းကို စစ္တေကာင္းနယ္ထုတ္ (ေအာ္ၿပီေကၠာ ၀ါဇာ) သတင္းစာတြင္ ေတြ႕ျမင္ရသည္”” လို႔ ရခိုင္ျပည္မွ မူဂ်ာဟိန္းဟူသည္၊ ေဆာင္းပါး၊ ရခိုင္ တန္ေဆာင္း ႏွစ္လည္မဂၢဇင္း (၁၉၅၉-၆၀)၊ စာမ်က္ႏွာ (၉၉)မွာ ေရးခဲ့ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက အိႏၵိယ ျပည္ႀကီးကို အိႏၵိယနဲ႔ပါကစၥတန္လို ႏုိင္ငံႏွစ္ႏုိင္ငံခဲြၿပီး လြတ္လပ္ေရးေပး ခဲ့ေပမယ့္ အေရွ႕ပါကစၥတန္နဲ႔ နယ္ေျမခ်င္း ဆက္စပ္ ေနတဲ့ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္ေဒသကို မူလအ တုိင္း ျမန္မာႏုိင္ငံနယ္နိမိတ္အတြင္း၌သာ ထားခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကိုလည္း (၁၉၄၈) ခုႏွစ္မွာလြတ္ လပ္ေရး ေပးခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ႏုိင္ငံေရးအယူအဆ အမ်ဳိးမ်ဳိးကဲြျပားရာက အမ်ဳိးသားစည္းလုံး ညီၫြတ္ေရးပ်က္ျပားကာ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ႏုိင္ငံတစ္၀ွမ္းလုံးမွာလည္း  ေရာင္စုံသူပုန္မ်ားေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာလည္း အလံျဖဴ၊ အလံနီ၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေျမာက္ေရး၊ ရဲေဘာ္ျဖဴ စတဲ့ သူပုန္အဖဲြ႕အ စည္းေတြ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။
ေျမေပၚမွာလည္း ဖဆပလ အာဏာပိုင္တုိ႔ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ရခိုင္ ျပည္သူလူထုက အားမရခဲ့ၾကပါ ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေတာင္းဆုိမႈ ေပၚေပါက္လာပါတယ္။ အဲဒီကိစၥကို ဖဆပလ အစုိးရက ေကာ္မ ရွင္ဖဲြ႕ၿပီး စုံစမ္းေစခဲ့ပါတယ္။ ေဒါက္တာဘဦးေခါင္း ေဆာင္တဲ့ ျပည္နယ္စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္က ဖဆပလ အစုိးရရဲ႕ လိုအင္ဆႏၵအတုိင္း  ““ရခိုင္ျပည္နယ္မေပးသင့္ေၾကာင္း”” အစီ ရင္ခံခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီပဋိပကၡဟာ ေဒသခံရခိုင္တုိင္း ရင္းသားတုိ႔ကိုသာမက စစ္တေကာင္းသား မူဆလင္မ်ားကိုပါ ႐ိုက္ ခတ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ၎တုိ႔က ““ဖဆပလ အစိုးရက ရခိုင္တုိ႔ကို ျပည္နယ္ေပးရင္ ငါတုိ႔မူဆလင္မ်ားကို ရခုိင္ တုိ႔က ဖိႏွိပ္မည္။ သို႔ျဖစ္၍ ငါတု႔ိ အမ်ားစုေနေသာ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီး ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားကိုလည္း သီးျခား မူဆလင္ျပည္နယ္ထူေထာင္ေပးရမည္။ မေပးလွ်င္ လက္နက္ကိုင္ ထႂကြေတာ္လွန္မည္”” ဆုိၿပီးေတာ့ ဘဂၤါ လီပညာတတ္ ေတြက ဒါကာၿမိဳ႕မွာ ပုံႏွိပ္တဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာနဲ႔ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ၿပီး ရာဇ သံေပး ေတာင္းဆုိ ခဲ့ၾကပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ မူဂ်ာဟစ္ သူပုန္မ်ားေပၚေပါက္လာကာ လက္နက္ကိုင္စဲြၿပီး ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ နဲ႔ ေမာင္ ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာရွိတဲ့ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားတုိ႔ကို နည္းမ်ဳိးစုံနဲ႔ ႏွိပ္စက္ကလူျပဳခဲ့ၾကပါ ေတာ့တယ္။
တစ္ခါ (၁၉၅၁-ခုႏွစ္)၊ ဇူလိုင္လမွာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္၊ အလယ္သေက်ာ္ ေက်းရြာမွာ အနယ္နယ္အရပ္ရပ္ က ကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္တဲ့ မူဆလင္ညီလာခံကို က်င္းပၿပီး ေတာင္းဆုိခ်က္ (၁၄)ခ်က္ကို အဂၤလိပ္ဘာ သာနဲ႔ေရးသား ၿပီး တင္ျပေတာင္းဆုိခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီ အခ်က္ေတြကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာ ျပန္ဆုိ ပါက ေအာက္ပါအတုိင္း ေတြ႕ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
(၁) ရခိုင္တုိင္း ေျမာက္ပိုင္းကို ျပည္ေထာင္ စုျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းရွိ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ခ်င္းေတာင္တန္းမ်ား၊ ကခ်င္ေဒသမ်ားနည္းတူ လြတ္လပ္ေသာ မူဆလင္ျပည္နယ္အျဖစ္ အျမန္ဆုံး ဖဲြ႕စည္းေပးရမည္။ ယင္းျပည္နယ္၌ ျပည္ ေထာင္စု အစိုးရကြပ္ကဲမႈေအာက္တြင္ ျပည္နယ္စစ္ တပ္၊ ျပည္နယ္ ရဲတပ္ဖဲြ႕၊ ျပည္နယ္လုံၿခံဳေရး အဖဲြ႕မ်ားလည္း ထားရွိရမည္။
(၂) ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးအတြက္ ေအာက္အမွတ္ စဥ္(၃)တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီခဲ့ပါက တစ္ခုတည္း ေသာလက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႕ကို ထားရွိႏုိင္သည္။
ရခိုင္တုိင္း၏ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕အစည္း မ်ားႏွင့္ ရဲတပ္ဖဲြ႕တြင္မူစလင္မ်ားအညီအမွ် ပါ၀င္ေရး
(၃) ရခိုင္တုိင္း လက္နက္ကိုင္တပ္ဖဲြ႕တြင္ တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦး အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရမႈ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ႏုိင္မႈ၊ မူဆလင္တုိ႔၏ အေနအထားမွာ မဟာဗ်ဴဟာအရ အေရးပါမႈကို ေထာက္ ထား၍ မူဆလင္ (၅၀)ရာခိုင္ႏႈန္း ပါ၀င္ ထည့္သြင္းကာ ဖဲြ႕စည္းရမည္။
စစ္ေတြသေဘၤာဆိပ္ကို ပူးတဲြႀကီးၾကပ္ေရး
(၄) စစ္ေတြၿမိဳ႕ႏွင့္ စစ္ေတြသေဘၤာဆိပ္ ကို ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းလြတ္လပ္ေသာ မူဆလင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရခိုင္ေတာင္ပိုင္းတုိ႔ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္တုိ႔ႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာၿမိဳ႕ႏွင့္  သေဘၤာဆိပ္အျဖစ္ သတ္မွတ္ရမည္။ ပူးတဲြႀကီးၾကပ္ေရးမူအရ မူဆလင္မ်ားႏွင့္ မူဆလင္မဟုတ္သူမ်ား (၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း)စီ အညီအမွ်ပူးတဲြ၍ စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္ရမည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕၏ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္၊ တုိင္းမင္းႀကီး ႏွင့္ ဒုတိယမင္းႀကီးရာထူးမ်ားတြင္ မူဆလင္ ႏွင့္ မူဆလင္ မဟုတ္သူမ်ား အလွည့္က်  တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရမည္။ ပထမဆုံး ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မွာ မူဆလင္ျဖစ္၍ ဒုတိယ ၿမိဳ႕ေတာ္၀န္မွာ မူဆလင္မဟုတ္သူျဖစ္ရမည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ႏွစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္က်စီ အလွည့္က်အုပ္ခ်ဳပ္ သြားရမည္။
ဗဟိုအစိုးရအဖဲြ႕တြင္ မူဆလင္၀န္ႀကီးမ်ား ခန္႔ထားေရး
(၅)ျမန္မာႏုိင္ငံဗဟိုအစိုးရအဖဲြ႕တြင္ ခ်င္း ေရးရာ၀န္ႀကီး၊ ကရင္ေရးရာ၀န္ႀကီး၊ ခန္႔ထားသကဲ့သို႔ ရခိုင္ျပည္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ မူဆလင္ျပည္နယ္မွ ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ဦးကို ဗဟိုအစိုးရအဖဲြ႕တြင္ မူဆလင္ ေရးရာ၀န္ႀကီးအျဖစ္ ခန္႔ထားေပးရမည္။
တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွ မူဆလင္မ်ား
(၆) ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံဖဲြ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ေရးဆဲြျပ႒ာန္းရန္ ဖဲြ႕ စည္းေသာ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္ တြင္ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းမွ မူဆလင္မ်ားအား အခြင့္အေရးတစ္ရပ္အေနျဖင့္ အျခား ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းမ်ားနည္းတူ ကိုယ္စားလွယ္အညီအမွ် ေစလႊတ္ခြင့္ေပးရမည္။ ေရးဆဲြမည့္ အေျခခံဥပေဒတြင္ မူဆလင္မ်ား၏ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကိုလည္း မလဲြ မေသြပါသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား အေနျဖင့္ ထည့္သြင္းျပ႒ာန္းေပးရမည္။
ျပည္ေထာင္စုဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္
(၇) ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံ၊ အထက္ လႊတ္ေတာ္တြင္ အျခားျပည္နယ္မ်ား နည္းတူ ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္း မူဆ လင္မ်ား အားကိုယ္စားလွယ္အညီအမွ် ေစလႊတ္ ခြင့္ေပးရမည္။ ဥပေဒျပဳ ေအာက္လႊတ္ ေတာ္တြင္မူ လူဦးေရအခ်ဳိးအစားအလုိက္ ကိုယ္စားလွယ္ေစလႊတ္ခြင့္ေပးရမည္။
လူမ်ဳိးစုံကြန္ဂရက္
(၈) ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းရွိ လူမ်ဳိးအသီး သီးတုိ႔၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ လူမႈေရးဖြံ႕ၿဖိဳး တုိးတက္ေရးတုိ႔အတြက္ အထူးသျဖင့္ ခ်စ္ၾကည္ေရးႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ေရးတုိ႔ ျမင့္မားတုိးတက္လာေစရန္ လူမ်ဳိး အသီးသီး၊ လူမ်ဳိးစုအသီးသီးတုိ႔ပါ၀င္ ေသာ လူမ်ဳိးစုံကြန္ဂရက္ႀကီး တစ္ခုကို ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ေပးရမည္။ တန္းတူ ရည္တူ ပူးတဲြေဆာင္ရြက္ေရးမူအရ ကြန္ဂရက္ႀကီးကို လူမ်ဳိးအသီးသီးက ကိုယ္စားလွယ္ အညီအ မွ်ေစလႊတ္ခြင့္ရွိ ရမည္။
အစိုးရ၀န္ထမ္းအသီးသီးတြင္ ပါ၀င္ခြင့္
(၉) ျပည္ေထာင္စုဗဟိုအစိုးရ လက္နက္ ကိုင္အဖဲြ႕အစည္း အၿမဲတမ္းတပ္ဖဲြ႕၊ ယာယီတပ္ဖဲြ႕၊ ရဲအဖဲြ႕၊ ပညာေရး ၀န္ထမ္း ႏွင့္ တရားေရး၀န္ထမ္းမ်ား အပါအ၀င္ ဗဟို၀န္ထမ္း အဖဲြ႕အစည္းမ်ားတြင္ မူဆလင္မ်ားအား သင့္တင့္မွ်ေသာ အခ်ဳိးအစားအေရအတြက္ခန္႔ထားေပးရန္ အာမခံခ်က္ေပးရမည္။
ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္၊ ယဥ္ေက်းမႈ လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား တန္းတူရရွိေရး
(၁၀) ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္၊ လူ႔အခြင့္အေရးျပ႒ာန္းခ်က္ မ်ား၊ လူနည္းစုမ်ား ကာ ကြယ္ေရးျပ႒ာန္း ခ်က္မ်ား၊ မူဆလင္မ်ားအား ဘာသာေရး ကိစၥတြင္ လုံး၀လြတ္လပ္ခြင့္ေပးေရး၊ အျခားလူ မ်ဳိးမ်ားႏွင့္ တန္းတူရည္တူ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးအခြင့္အေရးမ်ား  ရရွိရန္အတြက္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏုိင္ငံ ဖဲြ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒတြင္ အာမခံခ်က္ ေပးရမည္။ ယင္းအခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ တရား႐ုံးမ်ားတြင္ တရားဆုိင္ ခြင့္ရိွေစရမည္။
(၁၁)မူဆလင္မ်ား၏ ပစၥည္းမ်ား၊ စီးပြား ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၊ ေစ်းဆုိင္မ်ားကို ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ လုယူျခင္း၊ မတရား သိမ္း ယူျခင္းတုိ႔အတြက္ ျပန္လည္ေပးအပ္ေစ ျခင္း၊ ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္းမ်ား ေဆာင္ ရြက္ေပးရမည္။ မူဆလင္မ်ား၏ အက်ဳိး စီးပြားေရးလြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္ လုံၿခံဳေရး၊ တန္းတူရည္တူ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးတိုး တက္ ေရးႏွင့္ မူဆလင္တုိ႔၏ သာယာ၀ေျပာ ေရးအတြက္ အာမခံခ်က္ေပးရမည္။
ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒပညာရွိႀကီး မ်ား အဖဲြ႕ေအာက္တြင္ တရား႐ုံးမ်ား တည္ေထာင္ခြင့္
(၁၂) ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ မူဆလင္မိသားစု ဥပေဒမ်ားအရ ဆုံးျဖတ္ေပးရမည့္မႈခင္း မ်ားကို မူဆလင္ဘာ သာေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒပညာရွင္ႀကီးမ်ား အဖဲြ႕ေအာက္တြင္ ဖဲြ႕စည္းတည္ေထာင္ေပးရမည္။ ယင္း တရား႐ုံးမ်ား တြင္ မူဆလင္တုိ႔၏ ရွီအိုက္ တရားေတာ္ႏွင့္အညီ လက္ထပ္ေရးကိစၥ၊ အေမြဆက္ခံေရးကိစၥႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း ၍ ေပၚေပါက္ေသာ အျငင္းပြားမႈမ်ားကို စီရင္ဆုံးျဖတ္ခြင့္ အာဏာရွိရမည္။
မူဆလင္ေကာင္စီ
(၁၃) မူဆလင္တုိ႔၏ လူမႈေရး၊ ဘာသာ ေရး၊ ပညာေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈအေရးမ်ား ႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္းရွိ မူဆလင္ပရ ဟိတလုပ္ငန္းမ်ား လွဴဒါန္းထားသည္ ဘ႑ာပစၥည္းမ်ား၊ ဗလီမ်ား၊ ဘာသာ ေရး စာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ သခ်ႋဳင္းေျမမ်ား၊  သခ်ဳႋင္းဂူမ်ား၊ အထိမ္းအမွတ္မ်ား၊ ယဥ္ေက်းမႈဆုိင္ရာ ရန္ပုံေငြမ်ား စသည့္ တုိ႔ကို စနစ္တက် စီမံကြပ္ကဲႏုိင္ရန္ အတြက္ အစၥလာမ္ေကာင္စီတစ္ရပ္ကို ဥပေဒျဖင့္ ဖဲြ႕စည္းရမည္။ ထုိေကာင္စီ ကို မူဆလင္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ အူလီမာ ေခၚ မူစလင္ေခါင္းေဆာင္တုိ႔ျဖင့္ ဖဲြ႕စည္း ရမည္။ မူစလင္ေကာင္စီ၀င္မ်ားဆုိင္ရာ နည္းဥပေဒမ်ားကို တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ ေတာ္တြင္ပါ၀င္ေသာ မူဆလင္ ကိုယ္စား လွယ္မ်ား၊ ဗဟုိဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ယင္းကိစၥအတြက္ ဖိတ္ေခၚေသာ မူဆလင္ ညီလာခံတုိ႔က ပူးေပါင္းေရးဆဲြရမည္။
(၁၄)(က) အစၥလာမ္အထက္တန္းေက်ာင္း မ်ားႏွင့္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းမ်ားကိုလည္း တည္ေထာင္ခြင့္ျပဳ ရမည္။ ထုိေက်ာင္း မ်ားတြင္ အာရ္ဗီစာေပမ်ား၊ အစၥလာမ္ သမုိင္းႏွင့္ အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကို လည္း သင္ၾကားေပးခြင့္ျပဳရမည္။ မူဆလင္ တုိ႔၏ ပညာေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ပရဟိတ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္ အစိုးရ ႐ုံးမွ သင့္တင့္မွ်တေသာ ေထာက္ပံ့ေၾကး မ်ားကိုလည္း ရရွိရမည္။
(ခ) မူဆလင္ေက်ာင္းသားမ်ားတက္ ေရာက္ပညာသင္ၾကားေနေသာ အစိုးရ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ မူဆ လင္ေက်ာင္းသားမ်ားအား အူရဒူစာေပ၊ အာရ္ဗီစာေပႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာေရး သင္ခန္းစာမ်ားကိုလည္း သင္ၾကားေပးခြင့္ျပဳရမည္။ အူရဒူ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားကိုလည္း ပိတ္ပင္မည့္ အစား တုိးခ်ဲ႕ဖဲြ႕စည္းေပးရမည္။
(ဂ) မူဆလင္မ်ားအား မိမိတုိ႔၏ ကိုယ္ပိုင္ ပညာသင္ေက်ာင္းမ်ား၌ ဘာသာရပ္ အားလုံးကို အူရဒူဘာသာျဖင့္ သင္ၾကား ခြင့္ ေပးရမည္။ မူဆလင္မ်ားအား ယင္းတုိ႔၏ ဆႏၵသေဘာထားမပါဘဲ၊ အျခားစာေပမ်ားကို အတင္း အၾကပ္မသင္ၾကား ေစရ၊ မူစလင္တုိ႔၏ ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာကို ယုတ္ေလ်ာ့ေသးသိမ္ေစ မႈမ်ား ကိုလည္း မျပဳလုပ္ရ။
အလယ္သံေက်ာ္ညီလာခံမွ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကို ၿခံဳငုံသုံးသပ္ရလွ်င္ မူဆလင္ကုလားတုိ႔သည္ ရခိုင္ျပည္ နယ္ ေျမာက္ပိုင္းကို မူဆလင္သီးျခားျပည္နယ္ ေတာင္းသည္သာမက ရခိုင္ျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းကိုလည္း ရခိုင္ႏွင့္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း စီအခြင့္အေရးတန္းတူေပးရမည္ဟု ေတာင္းဆုိထားတာေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘင္ဂါလီမ်ားလႈပ္ရွားမႈ
ရခိုင္ျပည္နယ္လူထုသည္ ရခိုင္ (ဖဆပလ)ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို မေက် နပ္၊ ခ်င္း၊ ရွမ္း၊ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား တုိ႔ကဲ့သို႔ ျပည္နယ္အခြင့္အေရးကို ခံစားလိုျခင္းေၾကာင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ေတာင္းဆုိ ေသာ (ရတည) (ရခိုင္တုိင္းရင္းသား ညီၫြတ္ေရးပါတီ)ကို (၁၉၆၀)ျပည့္ႏွစ္ ပါလီမန္ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ တစ္ခဲ နက္ ေထာက္ခံမဲေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ (ရတည) အမတ္ (၈)ဦးအႏုိင္ရရွိၿပီး၊ ဦးႏုေခါင္း ေဆာင္ေသာ ျပည္ေထာင္စုပါတီႏွင့္ အေပးအယူလုပ္ကာ ျပည္ေထာင္စုအစိုး ရအဖဲြ႕ ဖဲြ႕စည္းႏုိင္ခဲ့ တယ္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုဟာ ရခိုင္ႏွင့္မြန္တုိ႔ကို ျပည္နယ္ေပးပါမယ္လို႔ ကတိျပဳၿပီး သိမ္းသြင္းရယူခဲ့ ျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။
ရခိုင္ကို ျပည္နယ္ေပးမည္ဟု အသံထြက္လာတဲ့အခါမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ မူဆလင္ေတြက မေက်မ နပ္ျဖစ္လာခဲ့ ၾကပါတယ္။ လႈပ္ရွားတက္ႂကြလာခဲ့ၾက တယ္။ အရင္တုန္းက အလယ္သံေက်ာ္ ညီလာခံမွာ ပါ၀င္ခဲ့ၾကတဲ့ မူဆလင္ေခါင္း ေဆာင္ေတြဟာ အသြင္အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေနခဲ့ ၾကရာကတစ္ဆင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ဆန္႔ က်င္ေရးလႈႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။ ျမန္မာသတင္းစာ၊ အဂၤလိပ္ သတင္းစာေတြမွာ မူဆ လင္ေတြအတြက္ ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြကို အမ်ားအျပား တင္ျပေတာင္းဆုိလာၾကပါေတာ့တယ္။
ဒါ့အျပင္ ဘဂၤါလီလူမ်ဳိးမူဆလင္ ေတြဟာ ျမန္မာတုိင္းရင္းသားမ်ား မဟုတ္ၾကတဲ့အတြက္ တုိင္းရင္းသားမ်ား သာ ခံစားခြင့္ရွိတဲ့ ““ျပည္နယ္ရပိုင့္ခြင့္”” ကို ခံစားခြင့္မရွိေၾကာင္းသိၾကတဲ့အခါမွာ မိမိတုိ႔ကိုယ္ကို ““ရခိုင္တုိင္းရင္းသား မူဆလင္မ်ား”” ျဖစ္ေၾကာင္းေရးသားတင္ျပ လာၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုတင္ျပလာသူ မ်ားအနက္ ပါလီမန္အမတ္ေဟာင္း ““မစၥတာဂဖား”” ဆုိသူက စတင္ခဲ့တာျဖစ္ ပါတယ္။ မစ္ၥတာဂဖားက အလယ္သံ ေက်ာ္ညီလာခံရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို အားေပးတဲ့ သမုိင္းလိမ္ေဆာင္းပါးတစ္ခုကို (၂၈.၈.၅၁) ရက္ေန႔ထုတ္ ဂါဒီယန္ အဂၤလိပ္သတင္းစာမွာ စတင္ေရးသားခဲ့ ပါတယ္။
အဲဒီေနာက္ (၁၀)ႏွစ္ခန္႔အၾကာ (၁၉၆၀)ခုႏွစ္ျပည့္၊ ေမလထုတ္ ဂါဒီယန္ အဂၤလိပ္မဂၢဇင္းမွာ (အမ္ေအကာ ဟီရ္)- (ဘာသာ)က မစၥတာဂဖားကဲ့သို႔ ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာရွိတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘဂၤါလီမူဆလင္မ်ားကို ရခိုင္တုိင္းရင္းသား မူဆလင္မ်ားျဖစ္ ၾကေလဟန္ လုပ္ႀကံဖန္တီးခဲ့ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးကိုပဲ (႐ိုဟင္ဂ်ာ အမ်ဳိးသားညီၫြတ္ေရးအဖဲြ႕ခ်ဳပ္)ကလည္း ““႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးစု ရာဇ၀င္အ က်ဥ္းခ်ဳပ္”” အျဖစ္ အနည္းငယ္ျဖည့္ခြာကာ (၁၉၆၀) ျပည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ပုံႏွိပ္ျဖန္႔ခ်ိခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ ျမ၀တီ၊ ႐ႈမ၀ စတဲ့  ျမန္မာမဂ္ၢဇင္းမ်ားမွာလည္း ေမာင္သံလြင္နဲ႔ စာေရးဆရာ ေမာင္ေသာ္တုိ႔က ““႐ိုဟင္ ဂ်ာမ်ားသည္ ရခိုင္တုိင္းရင္းသား မူဆလင္ မ်ားျဖစ္ၾကသည္”” ဆိုၿပီး ေအာ္ဟစ္အား ျဖည့္ခဲ့ၾကပါ တယ္။
၎တုိ႔၏သမုိင္းလိမ္ေဆာင္းပါးမ်ားကိုရခိုင္သမုိင္းသုေတသီဦးေဖာ္ဇံ၊စစ္ႀကိဳေခတ္ရခိုင္ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ေဟာင္း ဦးဘစံ၊ ၿဗိတိသွ်ေခတ္ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ ရခိုင္ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ဦးစံထြန္းေအာင္တုိ႔ က ျပန္ လည္ေခ်ပတဲ့ ေဆာင္းပါးမ်ားျဖင့္ အေထာက္အထား အကိုးအကားမ်ားစြာ တင္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံ ေရးအေျခအေနဟာ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း က (၁၉၆၁)ခုႏွစ္ မတ္လ (၂) ရက္ေန႔ အာဏာသိမ္းမႈေၾကာင့္ အသြင္တစ္မ်ဳိး ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ရပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ နဲ႔ မြန္ျပည္နယ္ ဖြဲ႕ စည္းေရးဟာလည္း အာဏာသိမ္းမႈ လိႈင္းတံပိုးေအာက္မွာ နစ္ျမႇဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားပါေတာ့တယ္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္းဦးေဆာင္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အစိုးရလက္ထက္ မွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီအားလံုးကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မူဆလင္တို႔ရဲ႕ ႏိုင္ငံ ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားမွာရွိတဲ့ မူဂ်ာဟစ္ ကုလားဆိုး သူပုန္ အဖြဲ႕မ်ားဟာလည္း တပ္မေတာ္ရဲ႕ ထိုးစစ္ေၾကာင့္ ၿပိဳကြဲကာ တစ္ဘက္ႏိုင္ငံသို႔ တိမ္းေရွာင္သြားၾကပါတယ္။
ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရက (ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ)ကို ထူေထာင္ၿပီး တစ္ပါတီစနစ္နဲ႔ ဆက္ လက္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ပါတယ္ု။ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ကို ေရးဆြဲေရးအတြက္ (၁၉၇၃)ခုႏွစ္မွာ ျပည္သူတို႔ထံမွ အႀကံၪဏ္မ်ား ေတာင္းခံခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခြင့္အေရးကို အခြင့္ ေကာင္းယူၿပီးေတာ့ ေျမေပၚမွာရွိတဲ့ မူဆလင္ တို႔အတြက္ အခြင့္အေရးေတာင္းတဲ့ ““႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ားက အႀကံေပး ဆႏၵျပဳေသာစာတမ္း””ဆိုတဲ့ အမည္ နဲ႔ စာတမ္းတစ္ခုျပဳစုၿပီး တစ္ညီတစ္ၫြတ္တည္း တင္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ အစိုးရဟာ မူဆလင္တို႔ရဲ႕ ေတာင္း ဆိုခ်က္ကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈၿပီး ရခိုင္နဲ႔ မြန္တို႔ကို ျပည္နယ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာ့ ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ လက္ထက္မွာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ား မွာ ရွိတဲ့ စစ္တေကာင္းသား မူဆလင္တို႔ ကို ပါတီ၊ ေကာင္စီ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕ အစည္းမ်ားတြင္ ပါ၀င္ခြင့္ကို ကန္႔သတ္ ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုလားဦးေရက ေတာ့ တိုးတက္ၿမဲ တိုးတက္လ်က္ ရွိေနပါ တယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ကုလား ရခိုင္အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္စဥ္က ပ်က္စီးခဲ့ရတဲ့ ရခိုင္နဲ႔ တိုင္းရင္းသားေက်းရြာမ်ားကို ျပန္ လည္ထူေထာင္ေရး ျပဳလုပ္မေပးႏိုင္ခဲ့ပါ ဘူး။ ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တဲ့ လယ္ယာ ေျမမ်ားဟာ သီးစားလက္ငုတ္အျဖစ္ ကုလားတို႔ရဲ႕ လက္ထဲမွာပဲ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။
၁၉၇၈ ခုႏွစ္၊ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ႏွင့္ မူဆလင္ တို႔၏ အေျခအေန
ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္ မွာ အစိုးရဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လူ၀င္မႈ ႀကီးၾကပ္ေရး ဥပေဒကို ေဖာက္ဖ်က္ၿပီး ျပည္ပမွ နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ခိုး၀င္လာၾကတဲ့ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားအား စစ္ေဆးေဖာ္ထုတ္ ႏိုင္ရန္ရည္ရြယ္ၿပီး၊ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ကို ခ် မွတ္အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစီမံခ်က္အရ စစ္တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီ မူဆလင္မ်ား အံုလိုက္က်င္း လုိက္ေနထိုင္ၾကတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ ပိုင္းမွာစတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။
နဂါးမင္းစီမံခ်က္ရဲ႕ ပထမဆင့္ကို စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါ တယ္။ အဲဒီလို ေဆာင္ရြက္ရာမွာအေနာက္ ပိုင္းတုိင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေဒသပါတီ၊ ရခိုိင္ျပည္နယ္ျပည္သူ႔ေကာင္ စီမွ လမ္းၫႊန္ႀကီးၾကပ္မႈျဖင့္ လူ၀င္မႈႀကီး ၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အင္အား ဦးစီးဌာန ပူးေပါင္းၿပီး ၁၉၇၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၁၁)ရက္ေန႔မွာ စစ္ေတြၿမိဳ႕ေပၚရွိ ရပ္ ကြက္မ်ားမွာ ႐ုတ္တရက္စစ္ေဆးခဲ့ပါ တယ္။
ဒုတိယအဆင့္ကို ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ ပါတယ္။ ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ၈-၅-၇၈ ရက္ေန႔မွ ၅-၅-၇၈ ရက္ေန႔အထိ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္မွာ  ၈-၅-၇၈ ရက္ေန႔ မွ ၅-၆-၇၈ ရက္ေန႔ အ ထိ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ ျပည္သူ႔ အင္အားဦးစီးဌာနမွ အင္အား(၄၀၀)တို႔ဟာ ျပည္ သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႕နဲ႔ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ရင္း (လံုထိန္း)တို႔ရဲ႕ အကူအညီနဲ႔ တစ္ရြာ၀င္တစ္ရြာထြက္ စစ္ေဆးခဲ့ၾက ပါတယ္။
အဲဒီလို စစ္ေဆးမႈကို ရင္မဆုိင္ရဲၾကတဲ့ စစ္တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီ ကုလား ေတြကေၾကာက္လန္႔ တၾကားျဖစ္ၿပီးေတာ့  ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းၿမိဳ႕နယ္မ်ားက ေန ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံအတြင္းကို ထြက္ ေျပး ၀င္ေရာက္သြားၾကပါတယ္။ ထြက္ေျပးၾကတဲ့ အိမ္ေထာင္စုႏွင့္ လူဦးေရကေတာ့ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္၊ စစ္ေတြ၊ ေပါက္ေတာ၊ ေက်ာက္ေတာ္၊ ေျမာက္ဦး၊ မင္းျပားၿမိဳ႕ နယ္ေတြက အိမ္ေထာင္စုေပါင္း (၂၅၉၉၅) စုနဲ႔ လူဦးေရ(၁၅၆၉၉) ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။
နဂါးမင္းစီမံခ်က္ေၾကာင့္ ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္သို႔ အထိတ္တလန္႔ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတဲ့ စစ္တေကာင္းသား မူဆလင္ တို႔ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံမူဆလင္တို႔ရဲ႕ ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈမ်ား ျပန္လည္ ေခါင္းေထာင္ လာတာေတြ႕ရပါ တယ္။
(RHF) နဲ႔(RSO) အမည္ခံေျမ ေအာက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သတင္းစာ ဂ်ာနယ္ေတြမွာ ျမန္မာအစိုးရက မူဆ လင္ ေတြကို မ်ိဳးျပဳတ္ေအာင္သတ္ျဖတ္ေနတယ္လို ႔ေအာ္ဟစ္ၾကပါတယ္။ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ ႕နယ္ႏွင့္ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ ထဲမွာရွိတဲ့ မူဆလင္အိမ္အခ်ိဳ႕ကို ၎င္းတို႔ ကိုယ္တိုင္ မီး႐ႈိ႕ၿပီးဓာတ္ပံု႐ိုက္ကာ ““မူဆလင္ ရြာမ်ားကိုျမန္မာအစိုးရက မီး႐ႈိ႕ေနပါတယ္””ဆိုၿပီး ကမၻာ့သတင္းရပ္ကြက္မ်ားမွာ မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာ သတင္းျဖန္႔ခဲ့ပါတယ္။
တစ္ဘက္ႏိုင္ငံဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရ ကလည္းထြက္ေျပးလာၾကသူမ်ားကို မိမိတို႔ ႏိုင္ငံသားမဟုတ္၍ လံုး၀ တာ၀န္မယူ ေၾကာင္း ကန္႔ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္၊ ပါကစၥတန္၊ မေလးရွားစတဲ့ မူဆ လင္ႏိုင္ငံေတြ က ထုတ္ေ၀တဲ့သတင္းစာမ်ားကလည္း ၀ိုင္း၀န္းေအာင္ဟစ္ေရး သားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကုလသမဂၢ ၾကား၀င္ၿပီး ထြက္္ေျပးသြားေသာ မူဆလင္တို႕ကုို ဒုကၡသည္မ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး စားနပ္ရိ ကၡာ၊ ေဆး၀ါး အေဆာက္အဦးတို႔နဲ႔ ကူညီခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာကို ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရတို႔ ကေဆြးေႏြးေျဖရွင္းရန္လည္းၾကား၀င္ေစ့ စပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရေခါင္းေဆာင္ မ်ား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဟသာၤစီမံခ်က္ႏွင့္ မူဆလင္တို႔ အေျခအေန
ဟသၤာစီမံခ်က္ဆိုတာကေတာ့  ထြက္ေျပးၾကတဲ့ မူဆလင္ေတြကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျမန္မာအစိုးရက ဘဂၤ လားေဒ့ရွ္ အစိုးရကို ေဆြးေႏြးရာက ေနေပၚေပါက္လာတဲ့ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ စီမံခ်က္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ ကေတာ့ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ျဖင့္ တရားမ ၀င္ ခုိး၀င္ေနထုိင္သူမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ စစ္ေဆးခဲ့စဥ္က စစ္ေဆးမႈကို ရင္မဆိုင္ရဲ လို႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံဘက္ကို ထြက္ေျပးသြားတဲ့ မူဆလင္ေတြကို ျပန္လည္လက္ ခံတဲ့ စီမံခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
ျပန္လည္လက္ခံေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏွစ္ႏုိင္ငံ သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ကို ၉-၇-၇၈ ရက္ေန႔မွာ ဘဂ္လားေ ဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ ဒကၠားၿမိဳ႕မွာလက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ၾကပါတယ္။ အဲဒီသေဘာတူညီခ်က္မွာ ပါ၀င္ တဲ့အခ်က္ေတြ ကေတာ့-
(၁) ျပည္ေထာင္စုဆုိရွယ္လစ္ သမၼတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရသည္ ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္ ျပည္သူ႔သမၼတႏုိင္ငံယာယီစခန္း မ်ားတြင္လက္ရွိ ခိုလႈံလ်က္ရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရား၀င္ ေနထိုင္ခြင့္ရွိ ၿပီး၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအမ်ိဳးသားမွတ္ပံုတင္ ကတ္ျပားမ်ားတင္ျပႏုိင္သူမ်ားႏွင့္ ၎တို႔ ၏ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ားအား အေစာဆံုး ျပန္လည္လက္ခံရန္ သေဘာတူသည္။ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ား ဆိုရာ၍ ခင္ပြန္္း၊ ဇနီး၊ မိဘ၊ ေယာကၡမ၊ သား၊ သမီး၊ တရား ၀င္ေမြးစားသားသမီး၊ ေျမး၊ သမက္၊ ေခၽြးမႏွင့္ မုဆိုးမ ညီမမ်ားပါ၀င္ပါသည္။
(၂) ျပည္ေထာင္စုဆိုရွယ္လစ္သမၼတက ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရသည္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္ ေနထိုင္ခဲ့ဖူးသူျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပသည့္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွထုတ္ ေပးထားေသာ အျခားစာရြက္စာတမ္း၊ အေထာက္အထားတင္ျပႏုိင္သူမ်ားႏွင့္ ၎င္းတို႔ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္ ေနထုိင္ခဲ့ဖူးသူျဖစ္ေၾကာင္းသက္ ေသအေထာက္အထားမ်ား၊ ဥပမာေန ရပ္လိပ္စာႏွင့္ အျခားအခ်က္ အလက္စသည္မ်ားကို တင္ျပႏုိင္သူမ်ားႏွင့္ ၎ တို႔၏ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ားအား ဒုတိယ အဆင့္ အေနျဖင့္ ျပန္လည္လက္ခံရန္ သေဘာတူသည္။ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ား   ဆိုရာ၌ ခင္ပြန္း၊ ဇနီး၊ မိဘ၊ ေယာကၡမ၊ သားသမီး၊ တရား၀င္ေမြးစားသမီး၊ ေျမး၊ သမက္၊ ေခၽြးမ၊ မုဆိုးမ ညီမမ်ားပါ၀င္ပါသည္။
၁၉၇၈ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ(၃)ရက္ေန႔ ကစၿပီး ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ(၉)ရက္ ေန႔အထိ ဟသၤာစီမံ ခ်က္ျဖင့္ ျပန္လည္လက္ခံခဲ့တဲ့ အိမ္ေထာင္စုနဲ႔ လူဦးေရက ေတာ့ အိမ္ေထာင္စု (၃၁၅၀၈)ခုရွိၿပီး လူဦးေရ (၁၈၆၉၈၆) ဦျဖစ္တဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ လူဦးေရ (၃၀၂၇၈)ဦးအကိုလက္ ခံခဲ့ေရေၾကာင္း သိသိသာ သာ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။
ဒီစီမံခ်က္ဟာ တစ္ဘက္ႏုိင္ငံနဲ႔ထိပ္ တိုက္ပဋိပကၡျဖစ္မႈကို ေရွာင္ရွားႏုိင္ခဲ့ေပ မယ့္ တုိင္းရင္းသား အေယာင္ေဆာင္ စစ္တစ္ေကာင္းသား မူဆလင္မ်ားအား လူဦးေရ သံုးေသာင္းေက်ာ္အထိ ပိုၿပီး လက္ခံ ခဲ့ရျခင္းကေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအ တြက္မ်ားစြာ နစ္နာမႈတစ္ရပ္ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။
မူဆလင္ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈ
နဂါးမင္းစီမံခ်က္နဲ႔ ဟသၤာစီမံခ်က္ ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီးေတာ့ စစ္တေကာင္း သား မူဆလင္တို႔ဟာ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ိဳးခ်စ္ တပ္ဦး (RHF) နဲ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေသြးစည္း ညီၫြတ္ေရးအဖြဲ႕ (RSO)အမည္ခံကာ တစ္ဘက္ႏုိင္ငံသို႔ ေျခကုတ္စခန္းယူၿပီး ေျမေအာက္လႈပ္ရွားမႈေတြျပဳလုပ္လာခဲ့ၾက ပါတယ္။ (RHF)နဲ႔ (RSO)အဖြဲ႕ႏွစ္ခုဟာ အမည္ဘာသာကြဲေပမယ့္ ဦးတည္ခ်က္ ခ်င္းကေတာ့ အတူတူပါပဲ။ သူတို႔ဟာ သူတုိ႔ကိုယ္သူတို႔ ရခုိင္တုိင္းရင္းသား ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ိဳး မူဆလင္မ်ားအျဖစ္ခံယူ ၿပီး ေမာင္ေတာဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား ကို ႐ိုဟင္ဂ်ာျပည္နယ္ ေပးရမယ္ဆိုၿပီး ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လံုၿခံဳေရးကို မၾကာခဏ ထိ ပါးေႏွာင့္ယွက္ ၿပီးတည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းသာယာမႈကို အစဥ္တစိုက္ဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကပါတယ္။
အေရးအခင္းကာလမူစလင္တို႔၏လႈပ္ရွား မႈအေျခအေန
၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အေရး အခင္းကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဘင္ဂါလီလူမ်ိဳး (၄၀၀၀၀)ေက်ာ္ခန္႔ လွံ လက္နက္မ်ိဳးစံု ကိုင္ေဆာင္ကာ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္ထဲကို ၀င္ေရာက္ၿပီး ရခုိင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အိုးအိမ္ ေတြကို ဖ်က္ဆီးဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ၾကပါတယ္။ (၄)မုိင္မွာရွိတဲ့ ျပည္သူ႔ရဲ႕ တပ္ရင္းနဲ႔ အဆက္အသြယ္မျပဳလုပ္ႏုိင္ရန္အတြက္ လည္း တယ္လီဖုန္းလိုင္းႀကိဳးမ်ားကို ႀကိဳတင္ျပတ္ေတာက္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ အင္အားေထာင္နဲ႔ ခ်ီၿပီးေတာ့ ေတာင္ပိုင္း၊ ေျမာက္ပိုင္းေဒသမ်ားကေန ခ်ီတက္လာခဲ့ၾကပါတယ္။ အင္အားသံုး ၿပီးေတာ့ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕တြင္း၀င္ေရာက္ဖို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကိဳးစား ခဲ့ၾကေပမယ့္ၿမိဳ႕ ေပၚမွာေန တဲ့ရခိုင္လူ ငယ္မ်ားနဲ႔ ျပည္သူ႔ရဲ တပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားကစုေပါင္းကာကြယ္ခဲ့ၾကလို႔ ရခုိင္လူမ်ိဳးေတြ အသက္ေဘးက သီသီ ေလးလြတ္ေျမာက္လာခဲ့ ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဘင္ဂါလီကုလားေတြကအဲဒီညက ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္အတြင္းမ်ာရွိတဲ့ရခိုင္ ေက်းရြာမ်ားကို ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နဲ႔တစ္ၿပိဳင္ တည္း ဖ်က္ဆီးပစ္ႏုိင္ဖို႔အတြက္ေမာင္ ေတာၿမိဳ႕ေပၚက မီးေရာင္ျမင္ရတာနဲ႔ ၎ရြာမ်ားကိုပါ မီး႐ႈိ႕ဖ်က္ဆီးပစ္ ရန္ မွာထား ၿပီးေစာင့္ေနခဲ့ၾကေၾကာင္း ဘင္ဂါလီလူမ်ိဳး ေတြနဲ႔ နီးစပ္တဲ့ရခုိင္သား အခ်ိဳ႕ကျပန္ၿပီး ေျပာျပခဲ့ တာၾကားသိခဲ့ၾကရပါတယ္။ ဒီ အေရးအခင္းမွာေတာ့ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ ကုလား၊ ရခုိင္အဓိက႐ုဏ္းေနာက္ပိုင္း အႀကီးမားဆံုးေသာ ဘင္ဂါလီကုလားမ်ား လူစုအင္အားျပ ဆန္႔က်င္လာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ ေရးအဖြဲ႕အစုိးရလက္ထက္႐ိုဟင္ဂ်ာဆိုင္ရာ သံုးႏႈန္းလာမႈမ်ား
၁၉၈၈ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ(၁၈)  ရက္ေန႔မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္မႈ အဖြဲ႕ကို ဗိုလ္ ခ်ဳပ္ႀကီး ေစာေမာင္ဦးေဆာင္တဲ့တပ္မေတာ္က ဖြဲ႕စည္းၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္အာဏာကိုထိန္း သိမ္းတာ၀န္ယူခဲ့ပါ တယ္။အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ႏုိင္ငံေရးပါတီအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို တရား၀င္မွတ္ပံုတင္ၿပီး ရပ္တည္ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီအခ်ိန္မွာပဲ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့  အမ်ဳိးသားပါတီကို မွတ္ပံုတင္ခဲ့ ပါတယ္။  အဲဒီပါတီကေန““ရခိုင္ျပည္သမုိင္းႏွင့္ရခိုင္  ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ဘ၀””အမည္နဲ႔ထုတ္ေ၀တဲ့  လက္စြဲ စာေစာင္၊အတြဲ ၆မွာ ရခိုင္ႏွင့္ရြင္ဂ်ာ(႐ိုဟင္ဂ်ာ)လူမ်ဳိးမ်ား သမိုင္းအက်ဥ္း ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေတာ့ စာမ်က္ႏွာ(၅-၆)ေတြ မွာေဖာ္ျပထားတာကေတာ့-
(၁) လူတိုင္းသည္ မိမိလူမ်ဳိးထင္ေပၚ ေက်ာ္ၾကားျခင္းကို လိုလားၾကပါသည္။ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားေသာ လူမ်ဳိး တိုင္းသည္ မိမိလူမ်ဳိးတစ္ဦးစီအတြက္အႀကီးမားဆံုးေသာ ဂုဏ္သိကၡာႀကီး တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ လူမ်ဳိးကို ဗဟိုျပဳ၍ မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ႏွင့္ဇာတိေသြး၊ ဇာတိမာန္ကို ေပၚေပါက္ေစပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ လူတိုင္းသည္မိမိတို႔လူ မ်ဳိး အေၾကာင္းကိုရွင္းရွင္းႀကီး သိထားရန္အထူး လိုအပ္ပါသည္။
(၂) အာရွတိုက္ အလယ္ပိုင္းပရီးမီးယား ကုန္းျပင္ျမင့္မွ အာရိယံလူမ်ဳိးတို႔သည္ ေနာက္ဆံုး ဘီစီ(၁၀၀၀) အထိ အိႏၵိယတိုက္သို႔လႈိင္းလံုးႀကီးသဖြယ္ တသုတ္ၿပီး၊ တသုတ္ဆင္းသက္လာခဲ့ပါသည္။ ထိုစဥ္ကပင္ အာစီ ယံတို႔သည္ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးျခင္း၊တိရစၦာန္မ်ားကို ယဥ္ပါးေအာင္ေမြးျမဴျခင္းႏွင့္ လက္မႈ အတတ္ပညာမ်ား ကို ေကာင္းစြာကၽြမ္း က်င္သူမ်ားျဖစ္ေသာ္ေလသည္။ သူတို႔ သည္ျမင္းစီးစစ္တုိက္ရာတြင္ ကၽြမ္းက်င္ေသာ လူမ်ဳိးျဖစ္၍ အေရွ႕ဘက္မြန္ဂိုကုန္းျမင့္ ေဒသမွအေနာက္ဘက္ေျမထဲပင္လယ္အေရွ႕ ဘက္ အရပ္ ေဒသအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေရာက္ရွိလာ ခဲ့ၾကသည္။
(၃) အာရိယံလူမ်ဳိးစာေပ အကၡရာမ်ားကို  ဘီစီ-၆၀၀ခန္႔က ၎တို႔တီထြင္သည္ဟု သမိုင္းဆရာမ်ား ကေဖာ္ျပ ပါသည္။သူတို႔ ကို အင္ဒိုအာရိယံဟုေခၚ၍ ၎တို႔သည္ အိႏၵိယတိုက္ ဂဂၤါျမစ္အေရွ႕ဘက္ရွိ ဘင္ဂါ နယ္ သို႔လည္းေရာက္ ရွိလာခဲ့ပါသည္။(ယင္းမွတစ္ဆင့္ရခိုင္ျပည္တြင္းပိုင္းသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ပါသည္။)
(၄) ပရီးမီးယားကုန္းျပင္ျမင့္မွ တစ္ဆင့္ ဆင္းသက္လာၿပီး ရခိုင္ဘက္သို႔ေရာက္ရွိ လာသူ အင္ဒိုအာရိယံလူ မ်ဳိးထဲတြင္ “သူရိ  ယ၀ံသ” (ေနကိုကိုးကြယ္ေသာအုပ္စု) ႏွင့္ “စႏၵ၀ံသ” (လကိုကိုးကြယ္ေသာအုပ္စု)တို႔ ပါ၀င္သည္။
(၅) ဘီစီ (၅၄၀) တြင္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ပြင့္ေတာ္မူၿပီး ဘီစီ (၂၅၀) တြင္ အိႏၵိယျပည္၌ အေသာက မင္းလက္ ထက္မွစ၍ အိႏၵိယေျမာက္ပိုင္းပုံစံဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ေကာင္ပိုင္းပုံစံဗုဒၶဘာသာသည္ရခိုင္ျပည္  (ရဇၶပူရာ)သို႔ ပ်ံ႕ႏွံ ႔ေရာက္ရွိလာသည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ သူရိယ၀ံသႏွင့္ စႏၵ၀ံသလူမ်ဳိး အုပ္စုထဲမွ အခ်ဳိ႕တို႔သည္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မ်ားျဖစ္သြားၾကသည္။
(၆) ေအဒီ (၅၇၀)တြင္ တမန္ေတာ္မိုဟာ မက္ေပၚထြန္းပါသည္။ အာေရဗီးယားကၽြန္း ဆြယ္မကၠာၿမိဳ႕ေတာ္ႏွင့္ မဒီနာၿမိဳ႕တုိ႔ကို အေျခခံ၍အစၥလာမ္ဘာသာကို တမန္ ေတာ္မိုဟာမက္ကေဟာၾကားေတာ္မူသည္။  ေအဒီ (ရသ)တြင္ အိႏၵိယျပည္၊ ဆင္းနယ္သို႔ အာေရဗ္မူဆလင္မ်ား၀င္ေရာက္လာ    ၾကသည္။ ၎ေနာက္ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀) ၾကာေသာအခါ အာေရဗ္မူဆလင္မ်ား၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္သို႔ အိႏၵိယျပည္က် ေရာက္သြားခဲ့ရာ ထုိအ ခ်ိန္မွစ၍ အိႏၵိယသို႔ အစၥလာမ္သာသနာေရာက္ရွိ လာသည္။
(၇) ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၂၀၆) ခုႏွစ္တြင္ ဒတ္အူဒင္ဘုရင္၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္သို႔   အိႏၵိယတစ္ျပည္လံုး က်ေရာက္သြားရာ  အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ျဖစ္၍ ၎၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ အိႏၵိယတြင္ ေကာင္းစြာပ်ံ႕ႏွံ႔လာ ေတာ့သည္။
(၈) အိႏၵိယျပည္ေဒလီၿမိဳ႕ႀကီးသည္ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ ကိုင္႐ိုၿမိဳ႕ႀကီးကဲ့သို႔လည္း သာသနာ ျပန္႔ပြားရာကမၻာ့ ဗဟို ခ်က္ျဖစ္လာသည္။ ထုိအခ်က္ေၾကာင့္ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ဘင္ဂါျမစ္အေရွ႕ဘက္ ဘင္ဂါနယ္အထိပ်ံ႕ ႏွံ႔ လာခဲ့သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ရခိုင္ျပည္ အထိပ်ံ႕ႏွံ႔လာခ့ဲ့သည္။
(၉) ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၀၉) တြင္ ကြယ္လြန္ေသာ မဟာအဂၢဘာဘုရင္ႀကီး လက္ထက္တြင္ အစၥလာမ္ဘာ သာကို အထူးသျဖင့္ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားေစခဲ့သည္။ မဟာ အဂၢဘာဘုရင္ႀကီးသည္ ဟိႏၵဴယဥ္ေက်း မႈကိုအေၾကာင္းျပဳ၍ အစၥလာမ္ဘာသာကို ဟိႏၵဴဘာသာႏွင့္ နီးကပ္ေသာ ဘာသာယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုျဖစ္လာေစ ရန္ ေအာင္ျမင္ စြာျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ယင္းသို႔  စြမ္းေဆာင္မႈေၾကာင့္္ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ဟိႏၵဴယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ အတူရခိုင္ ကမ္း ႐ိုးတမ္းမ်ားႏွင့္ ရခိုင္ျပည္သို႔ေရာက္ရွိလာသည္။
(၁၀) ရခိုင္ျပည္သား႐ိုဟင္ဂ်ာတုိ႔၏ ဘာသာမွာ ဗုဒၶဘာသာကဲ့သို႔ပင္အိႏၵိယမွတစ္ဆင့္ (အိႏၵိယယဥ္ေက်းမႈ ကိုေနာက္ခံ  ထား၍) ပ်ံ႕ပြားလာေသာ အစၥလာမ္ ဘာသာအမ်ဳိးအစားျဖစ္သည္။ အာရပ္မွ ရခိုင္ျပည္သို႔ခုန္ပ်ံ လာေသာအစၥလာမ္ ဘာသာအမ်ဳိးအစားမဟုတ္ေခ်။
(၁၁) ခရစ္သကၠရာဇ္ (၁၆၆၅) ခုႏွစ္ ေနက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္ျပည္သားအစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား အနက္ေလး ကိုင္စစ္သည္  ေတာ္မ်ားကို ပါရွန္းဘာသာျဖင့္ (ကမန္) ဟုေခၚၿပီး၊ ရခိုင္ျပည္သားအစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္လူမ်ဳိး ကိုမူ အာေရဗ္ဘာသာ ျဖင့္ (႐ိုဟင္ဂ်ာ)ဟုေခၚခဲ့ပါသည္။ ထုိအခ်ိန္ မွစ၍ ရခိုင္ျပည္သားအစၥလာမ္ဘာသာ  ၀င္ လုပ္ခဲ့ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ရခိုင္ ျပည္သားအစၥလာမ္ဘာသာ၀င္အုပ္စုတို႔ ကို (႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး) ဟု လည္းေခၚ တြင္လာၾကပါသည္ စသျဖင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အခ်က္ေတြကို ေရွးယခင္  ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာကပဲရွိခဲ့ေလဟန္သမိုင္းျဖစ္စဥ္နဲ႔ ေရာေထြးၿပီး ထင္ေယာင္ထင္မွားျဖစ္ေစရန္ (႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသား ညီၫြတ္ ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္) (ရမည)က ႐ိုဟင္ဂ်ာတို႔ ၏ ဘ၀ (၁၉၈၉) ခုႏွစ္ ထုတ္စာေစာင္ တို႔မွာေရးသားေဖာ္ျပ ခဲ့ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ အထူးသတိျပဳရမယ့္ အခ်က္ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာေတြ႕ရတဲ့ မူဆလင္ဘာသာ၀င္ေတြ မွာ ေရွးဦးက ေရာက္ရွိလာခဲ့တဲ့ ကမန္မူဆလင္၊ ဗမာ မူဆလင္ေတြနဲ႔ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြက်မွ   အေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္ စစ္တေကာင္းေဒသက ခိုး၀င္လာတဲ့ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိး   မူစလင္ဆုိၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးေတြ႕ရမွာျဖစ္ ပါတယ္။  ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးမူဆလင္ေတြက ေရွးဦးတုိင္း ရင္းသားကမန္၊ ဗမာမူစလင္ေတြလိုပဲ ႐ိုဟင္ဂ်ာ အမည္ခံၿပီးေတာ့ တုိင္းရင္းသား ျဖစ္ဖုိ႔နည္းမ်ဳိးစုံနဲ႔ ႀကိဳးစားလာၾကတာပါ။

  ဒီအခ်က္ကို (ေဒသအသီးသီးမွာရွိၾကတဲ့  တိုင္းရင္းသား/ႏိုင္ငံသားမူစလင္အားလံုး  ကြဲကြဲျပားျပား၊ ျခားျခား နားနားသိရွိနားလည္သေဘာေပါက္တားဖို႔လိုပါတယ္။ မူဆလင္ဆုိတုိင္း အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ အားလံုးကို ရည္ရြယ္တာမဟုတ္ပါဘူး၊ ဒီေဆာင္းပါးမွာေရးတဲ့အခ်က္ေတြကလဲ တုိင္းရင္းသား၊ ႏိုင္ငံသားမူစလင္မ်ား (အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ား)ကို ရည္ရြယ္တာမဟုတ္ပဲ တဘက္ႏိုင္ငံကတရားမ၀င္ ခိုး၀င္ေနထိုင္လာၾကတဲ့ ႐ို ဟင္ဂ်ာအမည္ ခံစစ္တေကာင္းသားဘင္ဂါလီမ်ားကို ရည္ရြယ္တာျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိနားလည္  ေစလိုပါတယ္။
ကမန္မူဆလင္မ်ားနဲ႔ ေျမဒူးအဆက္ အႏြယ္ဗမာမူဆလင္မ်ားဟာ ဘာသာေရး နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ဆပ္စပ္တဲ့ လူ မႈေရးကိစၥရပ္မ်ားမွ တစ္ပါး၀တ္စားေနထုိင္မႈ သြားလာေနထုိင္မႈဓေလ့စ႐ိုက္ေတြဟာ ရခိုင္/ဗမာတို႔နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားမႈ မရွိပါဘူး ကမန္လူမ်ဳိးေတြက ရခိုင္စကားေျပာဆိုၾကၿပီး ေျမဒူးအဆက္ အႏြယ္ဗမာမူဆလင္ မ်ားက ေတာ့ ဗမာစကားပဲေျပာဆုိၾကပါတယ္။
ေမယုေဒသ (ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသ) မွာရွိတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ  အမည္ခံစစ္တေကာင္းသား ဘင္ဂါလီလူ မ်ဳိးေတြအေနနဲ႔ကေတာ့ ကမန္၊ ေျမဒူး  အဆက္အႏြယ္ဗမာမူဆလင္မ်ားႏွင့္မတူဘဲ  သီးျခားဘာသာစကား၊ ဓေလ့ထံုးစံ၊ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈေတြ ထူးျခားစြာကြဲျပားျခား နားေနတာေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ေမယုေဒသရွိဘင္ဂါလီမ်ား၏ ထူးျခားခ်က္
အမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ၀တ္စားဆင္ယင္မႈကေတာ့ ေရွးအခါတုန္းက ဒူတီ(ေခၚ)အျဖဴေရာင္လံုျခည္ကို ဒူးေခါင္း အထိ ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ စြပ္က်ယ္၀တ္ ေလ့မရွိပါဘူး၊ အနက္ေရာင္အက်ႌ (လက္တို) ေကာ္လာမဲ့ တြင္ အနီေရာင္ျခည္မ်ားျဖင့္ လက္နဲ႔လည္ပင္း၊ ရင္ဘတ္ေတြမွာ  ကႏႈတ္ပန္းေဖာ္ၿပီး ၀တ္ဆင္တတ္ၾကပါ  တယ္။ ရင္ေစ့ပံုစံျဖစ္ပါတယ္။ အရင္တုန္းကပါ။
အခုေခတ္ဘင္ဂါလီအမ်ဳိးသားေတြ ကေတာ့ သာမာန္အရပ္သားေတြအေနနဲ႔  ဗမာ၊ ရခိုင္မ်ားနည္းတူ ၀တ္ဆင္လာၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “ေတာက္က်ာ”” ေခၚ ဦးထုပ္တစ္မ်ဳိးကိုေတာ့ ဗလီတက္ စဥ္ ေဆာင္းေလ့ ရွိၾကပါတယ္။ ဒါအျပင္ မုတ္ဆိတ္ေမႊးထားေလ့ရွိတတ္ၾကပါတယ္။
ေမာ္လ၀ီဆရာမ်ားကေတာ့ ဗမာ၊ ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြလုိလုံျခည္၀တ္ေလ့ရွိၾက ေပမယ့္ အက်ႌကေတာ့ အက်ႌ လက္ရွည္ ကိုေခါင္းစြပ္ (စပို႔ရွပ္ရင္ေစ့ပုံသ႑ာန္) ေျခမ်က္စိခန္႔အထိအရွည္ႀကီးခ်ဳပ္ၿပီး ၀တ္ဆင္ၾကပါတယ္။ ခါးတစ္ဘက္တစ္ခ်က္မွ  ေအာက္ဘက္အထိ ခုံေဘးမွာခြဲတာ  ေလ့ရွိပါတယ္။ ေမာ္လစီဆရာအားလံုး လိုလို ဟာ မုတ္ဆိတ္ေမႊးအရွည္တားတတ္ ၿပီး မုတ္ဆိတ္ေမႊးတာရျခင္းကေတာ့ တမန္ေတာ္မိုဟာမက္က မုတ္ ဆိတ္ေမႊးထားခဲ့တာကို အတုယူၿပီး တမန္ေတာ္အားတုိင္တည္ကာ အဓိ႒ာန္သေဘာထား  ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
အမ်ဳိးသမီးေတြရဲ႕ ၀တ္စားဆင္ယင္ မႈကေတာ့ အခုေခတ္ဘင္ဂါလီအမ်ဳိးသမီး ေတြအေနနဲ႔ အိမ္မွာေနရင္ ဗမာ၊ ရခိုင္ အမ်ဳိးသမီးေတြ၀တ္ဆင္သလို ထဘီးအက်ႌ ေတြ ၀တ္ဆင္ၾကပါတယ္။ ထူးျခားခ်က္ ကေတာ့ အျပင္ထြက္ရင္ “ႏူမာလ္” ေခၚ ေခါင္းၿခံဳပု၀ါၿခံဳျခင္းနဲ႔ “ဘူဂ္ခါ” ေခၚ ကိုယ္႐ုံၿခံဳထည္ကို၀တ္ဆင္ၾကျခင္းပဲျဖစ္ပါ တယ္။
ဘူရ္ခါ၊ ေခၚ ၿခံဳတည္ဆိုတာက တစ္ကိုယ္လံုးဖံုးလႊမ္းထားၿပီးေတာ့ မ်က္စိ ေရွ႕မွာပဲ အေပါက္ ကေလး ႏွစ္ေပါက္  ေဖာက္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါအျပင္ ေမာင္ဇာ၊ ေခၚတဲ့ ေျခအိတ္ (ေျခစြပ္) လည္းစြပ္ထား တတ္ၾကပါတယ္။ ခရီးသြား တဲ့ အခါမွာ မုိးပဲရြာရြာ၊ ေနပဲပူပူ၊ ရာသီ ဥတုေကာင္းေကာင္း၊ မေကာင္းေကာင္း အခ်ိန္ မေရြးထီးေဆာင္းၿပီးသြားၾကပါတယ္။   လမ္းေလွ်ာက္တဲ့အခါမွာ လူနဲ႔ပတ္ပင္း တိုးမိရင္ မ်က္ႏွာကိုထီး နဲ႔ ကြယ္ထားေလ့ ရွိၾကပါတယ္။
ထဘီ၀တ္ဆင္ရာမွာလည္းအထက္ကိုေအာက္မွာခ်ၿပီး ဗမာ၊ ရခိုင္၊ အမ်ဳိးသမီး မ်ားနဲ႔ ေျပာင္းျပန္အေန အထား၀တ္တတ္  ၾကပါတယ္။
လက္၀တ္ရတနာ၀တ္ဆင္ရာမွာလည္း  “နာက္ဖုလဲ” ေခၚႏွာေခါင္းပြင့္ကို၀တ္ဆင္   တတ္ၾကပါတယ္။
ေရွာင္ၾကည္ရတဲ့ ဓေလ့ကေတာ့ အမ်ဳိးသမီးမ်ားဟာ သာမာန္အားျဖင့္  အေၾကာင္းထူးမရွိဘဲ အိမ္အျပင္ မထြက္ရပါဘူး။ အိမ္အျပင္ထြက္တာနဲ႔ “ဘူရ္ခါ” ေခၚၿခံဳတည္ကုိ၀တ္ဆင္ၿပီးမွ သြားလာရ ပါတယ္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားဟာ အမ်ဳိးသားမ်ားနဲ႔ ရင္ေပါင္တန္းၿပီး အလုပ္လုပ္ျခင္း  ေစ်း၀ယ္ထြက္ျခင္း၊ ၀တ္ျပဳျခင္း၊ အ သုဘပို႔ျခင္းမ်ား မလုပ္ရပါဘူး။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားဟာ မိမိတို႔ လင္ေယာက်္ားမ်ားနဲ႔ ယွဥ္တြဲ ၿပီး သြားလာေလ့မရွိ ပါဘူး။ ခရီးသြားရာမွာလည္း ကေလးငယ္မ်ားကို အမ်ဳိးသမီးမ်ားက ခ်ီပိုးသြားလာျခင္းမရွိပါဘူး။ အတူ ပါလာ တဲ့အမ်ဳိးသားကသာ ခ်ီပိုးရပါတယ္။
အစားအေသာက္အေနျဖင့္လည္း ပုစြန္မွအပ ေသြးမရွိေသာ သတၱ၀ါမ်ား၊ ေသဆံုးေနေသာသတၱ၀ါမ်ားရဲ႕ အသားကို မစားရပါဘူး။ တိရစၦာန္မ်ားကို ကိုယ္တိုင္လည္လွီးသတ္ျဖတ္ၿပီးမွ စားေသာက္တတ္ ပါတယ္ ။ ေသြးကို လႊင့္ပစ္တတ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၀က္သား၊ ဖားသား၊ လိပ္သား၊ ဂဏန္းတုိ႔ကိုေရွာင္ၾကဥ္ေလ့ ရွိၾက ပါတယ္။
ေမယုေဒသမွာရွိတဲ့ ဘင္ဂါလီမ်ားရဲ႕ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈဟာ တုိင္းရင္းသား ႏုိင္ငံသားမူဆလင္ (အစၥလာမ္ဘာ သာ၀င္)  မ်ားနဲ႔ ဘယ္ေလာက္အထိျခားနားသလဲဆိုတာ အၿငိမ္းစားပါကစၥတန္သံအမတ္ ႀကီး ဦးေဖခင္ (မူဆ လင္ဘာသာ၀င္)က ေျပာခဲ့ဖူးတဲ့ စကားေလးက သက္ေသခံ  ေနပါတယ္။
ဦးေဖခင္ ပါကစၥတန္သံအမတ္ႀကီး အျဖစ္ရွိေနစဥ္က ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕ကို ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဦးေဖခင္ေရာက္ လာ မယ့္အေၾကာင္းကို ႀကိဳတင္သတင္းပို႔သား လို႔ဘူးသီးေတာင္ၿမိဳ႕နယ္က မူဆလင္အမ်ဳိး သားမ်ားစြာ လာေရာက္ႀကိဳဆုိၾကၿပီး အရာရွိမ်ားတည္းခိုရိပ္သာမွာ က်င္းပျပဳလုပ္တဲ့ ေဟာေျပာပြဲကို လူေပါင္းမ်ားစြာ တက္ ေရာက္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက အမတ္ျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ေဒၚေအးၫြန္႔၊ ဘူးသီး ေတာင္၊ ေမာင္ေတာ ဆုိင္ရာ (ဂ်မိတၱဴအူေလ မာအသင္း)၏ ဥကၠ႒ မစၥတာဆူလ္တင္ အာမတ္ရဲ႕ ဇနီးလည္းတက္ေရာက္ခဲ့ပါ တယ္။ ေဟာေျပာပြဲမွာ ဦးေဖခင္က သူသည္ပါကစၥတန္သံအမတ္ႀကီးျဖစ္ေၾကာင္း မူဆလင္အမ်ဳိးသားတစ္ဦး လည္းျဖစ္ေၾကာင္း  ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာရွိ ဘာသာတူ မူဆလင္အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုလို၍ တ ကူးတကာ လာေရာက္ရေၾကာင္း မူဆလင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရသျဖင့္ ၀မ္းသာျခင္း၊ ၀မ္းနည္းျခင္းႏွစ္မ်ဳိးကိုခံစား ရၿပီး ဘယ္လို ေျပာရမွန္းပင္မသိျဖစ္ေနရေၾကာင္း ဤနယ္မူဆလင္မ်ား၏ ၀တ္စားဆင္ယင္ပံု ယဥ္ေက်း မႈႏွင့္ ဆက္ဆံေရး မလြယ္ကူမႈ ေၾကာင့္ အထူး၀မ္းနည္းရေၾကာင္း ယခု စကားေျပာရာ၌ပင္ တုိက္႐ိုက္ဗမာ စကားကို သံုးမရဘဲ စကားျပန္ၾကားမွာထားကာ ေဟာေျပာရသျဖင့္ သူသည္ျမန္မာႏိုင္ငံ ေတာ္၏ တစ္ေနရာ တြင္ ေရာက္ေနသည္ဟု မထင္ဘဲ၊ အေရွ႕ပါကစၥတန္ျပည္ တစ္ေနရာကုိေရာက္ေနသလား ဟုယံုမွားသံသ ယ  ျဖစ္မိပါေၾကာင္းစသျဖင့္ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ဟာ တုိင္းရင္းသား၊ ႏိုင္ငံသားမူဆလင္ေတြနဲ႔ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးမူစလင္ေတြ ဘယ္ေလာက္ ကြဲျပားျခားနားသလဲ ဆိုတာ သိသထင္ရွားေစတဲ့အခ်က္တစ္ခု ပါဘဲ။
ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးေတြကို ရခိုင္လူမ်ဳိး  ေတြက ကုလားလို႔သာေခၚေ၀ၚသံုးႏႈန္း ၾကပါတယ္။ ၎တို႔ကေတာ့ မိမိတို႔ကိုယ္ တုိင္ မူဆလင္လူမ်ဳိးလုိ႔ခဲေခၚေ၀ၚသံုးႏႈန္းခဲ့ ၾကပါတယ္။ ၿဗိတိသွ်အစိုးရလက္ထက္က ေရးသားခဲ့တဲ့ မစၥတာအာကီစမတ္ရဲ႕(Burma Gagetteer Akyab Dietrict Volume A) မွာ စစ္ေတြခ႐ိုင္မွာရွိတဲ့ စစ္တေကာင္းသားဘင္ဂါလီကုလားမ်ားကို (မဟာေမႏွင္)လုိ႔ မွတ္တမ္းတင္ ခဲ့ေၾကာင္း  ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီ မွတ္တမ္းမွာပဲ ရခိုင္တစ္မ်ဳိးတည္းကိုပင္ ရခိုင္သား၊ ရမ္းၿဗဲ သား ေခ်ာင္းသား ဆုိၿပီးခြဲျခားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့တာပါ။ တကယ္လို႔ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက ေမယုေဒသမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆုိတဲ့ လူ မ်ဳိး ေတြရွိခဲ့မယ္ဆုိရင္လည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးကို သီးျခားမွတ္တမ္းတင္ခဲ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ ဂ်ာ လူမ်ဳိး ဆုိတာေနာက္ပိုင္းမွသာေပၚလာတဲ့ ေ၀ါ ဟာရတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါတယ္။
ဘင္ဂါလီမ်ားဟာ ေမယုေဒသမွာ အေျခခ်ေနထုိင္လာတာၾကလာတာနဲ႔ အမွ်အဲဒီေဒသမွာ ဘုံဘာသာစကား အျဖစ္ သံုးစြဲေနတဲ့ ရခိုင္ဘာသာစကားကိုတတ္ ကၽြမ္းလာၾကပါတယ္။ အဲဒီကတစ္ဆင့္ နည္းလမ္းအမ်ဳိးမ်ဳိး နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပား ကိုေရာက္ရွိ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာတဲ့အခါမွာ တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံသား ဗမာမူဆလင္မ်ားကို အ တု ယူၿပီး ရခိုင္မူဆလင္ဆုိၿပီးသံုးႏႈန္းလာၾကပါတယ္။
ရခိုင္လူမ်ဳိးေတြဟာ အမ်ဳိးသီလကို  ေစာင့္ထိန္းၾကသူမ်ားျဖစ္တဲ့အတြက္ မူဆလင္ဘာသာ၀င္မ်ားနဲ႔ လက္ ထပ္ထိမ္း  ျမားေလ့မရွိၾကပါဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ားဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားသာျဖစ္ ၾကပါတယ္။ မူဆလင္ဘာသာကို ကိုးကြယ္သက္၀င္ျခင္းမရွိၾကတဲ့အတြက္ (ရခိုင္မူစလင္) ဆုိတာလည္း လံုး၀မရွိပါဘူး။
႐ိုဟင္ဂ်ာဟူေသာေ၀ါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္
(႐ိုဟင္ဂ်ာဟူေသာ ေ၀ါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္ကို ““ပထန္လူမ်ဳိး””မ်ားႏွင့္ ဘဂၤ လားျပည္မွ၀င္ေရာက္ လာၾကေသာ သူမ်ားမွ အာရ၀္အဆက္အႏြယ္ျဖစ္ေသာ (႐ိုး၀န္ၫွာ) လူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ေပါင္းသင္းေနထုိင္   လာၾကသည္တြင္ “႐ိုး၀န္ဂ်ာ”” (ယခုအေခၚ  ႐ိုဟင္ဂ်ာ)၏ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္ေပၚလာခဲ့ ေလသည္။
႐ိုး၀န္ဂ်ာ ဆိုေသာအမည္မွာ ရခိုင္စကားရင္းျဖစ္ရာ (ရြာေဟာင္းက်ား)ဟု   အဓိပၸာယ္ရေလသည္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ သတၱိရွိသည္၊ ရဲရင့္သည္ဟု ဆိုလိုပါတယ္။   အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ား က တိုက္ၿပီးမရႏုိင္တဲ့ တလုိင္းလူမ်ဳိးမ်ားကို ပထန္လူမ်ဳိးမ်ားကတုိက္ထုတ္ ပစ္ႏိုင္ၾက ေသာေၾကာင္းပင္ျဖစ္ သည္ဟုဆုိလိုပါ သည္။
တဖန္ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၆၅ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္ျပည္သားအစၥလာမ္  ဘာသာ၀င္မ်ားအနက္ေလး ကိုင္စစ္သည္  ေတာ္မ်ားကို ပါရွန္းဘာသာျဖင့္ (ကမန္)  ဟုေခၚၿပီး ရခိုင္ျပည္သားအစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္လူ မ်ဳိးတုိ႔ကိုမူ အာေရဗ္ဘာသာျဖင့္ (႐ိုဟင္ဂ်ာ)ဟု ေခၚခဲ့ပါသည္။ဆိုၿပီး ေတာ့ ၁၉၆၀ ခု၊ ဒီဇင္ဘာလထုတ္႐ိုဟင္ ဂ်ာ လူမ်ဳိးစုရာဇ၀င္အက်ဥ္းခ်ဳပ္နဲ႔ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ထုတ္ အမ်ဳိးသားပါတီလက္စြဲ စာေစာင္ ေတြမွာ ေရး သားေဖာ္ျပထားခဲ့ၾကပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာအမည္ရွိတဲ့ လူမ်ဳိးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရခိုင္ျပည္အျဖစ္ထင္ ရွားရွိစဥ္ကေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ကမၻာတစ္၀ွမ္းလံုးမွာ ဘယ္တုိင္းျပည္မွာမွ မရွိခဲ့ေသာအမည္ျဖစ္ပါသည္။ ဘင္ဂါလီလူမ်ဳိးေတြအေနနဲ႔ (႐ိုဟင္ဂ်ာ)ဆုိ တဲ့ အမည္ကိုအတင္းဆုပ္ကိုင္ကင္ပြန္းတတ္  လာၾကတာဟာ (၁၉၆၀) ခုႏွစ္ ပတ္၀န္း က်င္ကမွျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔က တုိင္းရင္း သားေတြလို႔အတင္းေတာင္းဆိုၿပီး အ မည္ခံယူခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာဆုိတာ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးရဲ႕ ႏႈတ္ကထြက္လာတဲ့ စကားမွ်သာျဖစ္ပါ တယ္။ အဲဒီတုန္းက (ၿမိဳ႕ေဟာင္း)ဟာ မင္းေနျပည္ေတာ္ျဖစ္ ခဲ့ၿပီး အဲဒီနယ္မွာ ေနထုိင္လုပ္ကိုင္ စား ေသာက္ၾကတဲ့ မူဆလင္ေတြက (ငါတို႔ၿမိဳ႕  ေဟာင္းသား) လုိ႔ေျပာဆိုတာကို ၾကားဖူး ၾကတဲ့ မူဆလင္တခ်ဳိ႕ ကအဓိပၸာယ္ကိုနားမလည္ဘဲ ရခိုင္ျပည္ရွိလူမ်ဳိးလို႔ထင္ၿပီး (႐ိုဟင္ဂ်ာ) လို႔ခံယူၾကျခင္းျဖစ္တယ္လို႔လဲ ဆုိၾက ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ ေရွးတုန္းကေတာ့ ၿမိဳ႕ေဟာင္း နယ္သားမူဆလင္မ်ားမွ တစ္ပါးဘယ္သူမွ မသံုးဘဲ (၁၉၆၀) ခုႏွစ္ ပတ္ ၀န္းက်င္ေရာက္တဲ့အခါက်မွ ထင္ထင္ရွားရွားထုတ္ေဖာ္  လာၾကပါတယ္။
ဘင္ဂါလီစကားမွာလဲ (ပါဂာဂ်ာ) ဆုိတာ (ရြာသား)လို႔ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္။  အလားတူပဲ စစ္တေကာင္း သားေတြက ရခိုင္ျပည္ကို (႐ိုဟင္) လို႔ေခၚပါတယ္။ (႐ိုဟင္) မွာ ရြာသား (ဂ်ာ) ေပါင္းလုိက္ ေတာ့ (႐ိုဟင္+ဂ်ာ) (႐ိုဟင္ဂ်ာ) (ရခိုင္ျပည္သား)လို႔ အဓိပ္ၸာယ္ရွိတဲ့ေ၀ါဟာရျဖစ္  ေၾကာင္းေတြ႕ရပါတယ္။
(႐ိုဟင္ဂ်ာ) ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရကို လူမ်ဳိးအမည္နဲ႔ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲလာမယ္ဆုိ ပါက ေနာင္ႏွစ္ေပါင္းမ်ား စြာၾကာ လာတဲ့အခါမွာ ဘာသာေဗဒသေဘာအရျပန္လည္  အစေကာက္ရင္ (႐ိုဟင္ဂ်ာ)ဆုိတာ (ရခိုင္ ျပည္သား) ဆုိတဲ့ တုိင္းရင္းသားျဖစ္လာ  ေစရန္ ႀကိဳတင္ဖန္တီးထားေသာ ေ၀ါဟာ  ရျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ကလည္း (႐ိုဟင္ဂ်ာ)ကို (ရြင္ဂ်ာ) လို႔ေခၚေ၀ၚသံုးႏႈန္းၾကပါတယ္။ (ရြင္ဂ်ာ) ဆိုတဲ့စကားရဲ႕ ရခိုင္ဘာသာ အဓိပၸာယ္က ေတာ့ အိုးအိမ္အတည္တက်မရွိ သူ ေလလြင့္ေနသူေျခသလံုး အိမ္တုိင္သြားလာ ေနသူလို႔ အဓိပၸာယ္ ရပါတယ္။
ဒါကေတာ့ အခုလတ္တေလာျဖစ္ ေပၚေနတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာျပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔သမိုင္းေၾကာင္းကို လက္လွမ္း မီသမွ်  စုေဆာင္းတင္ျပေရးသားလုိက္ရပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားအေနနဲ႔ ပိုမိုျပည့္စုံမွန္ကန္တဲ့  အေၾကာင္း တရား မ်ားေရးသားေဖာ္ထုတ္ တင္ျပၾကလိမ့္မယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။  ႏိုင္ငံနဲ႔ လူမ်ဳိးအက်ဳိးအတြက္အမွန္ တရားကို သိသမွ်ေရးသားျခင္းမွ်သာျဖစ္ၿပီး မည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ မည္သည့္လူမ်ဳိး  မည္သည့္ဘာသာ ကိုမွ် ထိခိုက္နစ္နာေစ လုိျခင္းမရွိပါေၾကာင္း။
ႏိုင္ထက္ရွိန္ (ဟသၤာတ)
က်မ္းကိုးစာရင္း
၁။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံသမုိင္း ေဒါက္ တာေက်ာ္သက္
၂။ ရခိုင္ျပည္စီးပြားေရးဘဏ္တုိက္ ဦးလွထြန္းျဖဴ
၃။ ရခိုင္ျပည္နယ္အစီရင္ခံစား ျမ၀တီ မဂၢဇင္း၊ (၁၉၆၀/ဇူလုိင္)၊ ေမာင္တင္
၄။ ရခုိင္ျပည္နယ္ျဖစ္စဥ္သမုိင္း၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္ ျပည္သူ႔ေကာင္စီ
၅။ ေတာ္လွန္ေရးခရီး၀ယ္ ဘုံေပါက္သာ ေက်ာ္
၆။ ဘူးသီးေတာင္ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္သမိုင္း
၇။ ရခိုင္ျပည္မွ မူဂ်ာဟိန္းဟူသည္ ခင္ႀကီး ေဖာ္၊ ရခိုင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း
၈။ ရခိုင္ျပည္နယ္သမိုင္းႏွင့္ ရခိုင္႐ိုဟင္ ဂ်ာတို႔၏ဘ၀၊ အမ်ဳိးသားပါတီလက္စြဲ စာေစာင္
၉။ အရိယန္မွသက္ ရခိုင္မ်ဳိးႏြယ္ဆင္း သက္လာရျခင္းမ်ား နတ္ျမစ္စန္းေအာင္ ရခိုင္တန္ေဆာင္မဂၢဇင္း
၁၀။ ႐ိုဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးစုရာဇ၀င္အက်ဥ္းခ်ဳပ္  ႐ိုဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသားညီၫြတ္ေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္။
---------------------------------------------------------------------

http://www.hotnewsweekly.com/archives/8775